نگاهی تحلیلی به تلویزیون فارسی بی بی سی(بخش نخست)

جای خالی «تلویزیون»!

جای خالی

اشاره: آغاز به کار تلویزیون فارسی بی‏‏بی‏سی به گمان بسیاری از صاحب نظران و تحلیل گران ارتباطات یک اتفاق مهم در تاریخ ارتباطات ایران به شمار می رود، از همین رو در این سلسله مطالب تحلیلی(در سه بخش)خواهیم کوشید تا نگاهی ژرف تر و تحلیلی بر سازوکار این شبکه تازه بیندازیم و در این راه از نظرات و انتقادات مخاطبان نیز برای تهیه مطالب آتی بهره خواهیم گرفت، نویسنده که در هجده سال گذشته در زمینه نقد و تحلیل رسانه ها فعالیت داشته است، بر این باور است که گسترش چنین نقدها و تحلیل های رسانه ای فضا را برای ژرف نگری و به طریق اولی بهینه سازی رسانه های فارسی زبان بیشتر می گشاید.



تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی سرانجام پس از دو سال تدارک گسترده، دو هفته پیش برنامه های خود را برای مخاطبان فارسی زبان آغاز کرد.

این شبکه که از پشتیبانی نزدیک به 150 کارمند و روزنامه نگار در لندن و برخی دیگر از نقاط جهان برخوردار است، به دلایل مختلف از اهمیت و اولویت بسیاری برای نقد و تحلیل های رسانه ای برخوردار است زیرا به نظر می رسد پس از نزدیک به دو دهه از آغاز به کار تلویزیون های فارسی زبان در خارج از کشور مهم ترین و حرفه ای ترین شبکه تلویزیونی فارسی زبان مستقر در خارج از کشور باشد.

تاریخچه

شبکه های تلویزیونی فارسی زبان در اوایل دهه هشتاد در کالیفرنیا و بیشتر در لس آنجلس پدیدار شدند، در آن روزگار شبکه های فارسی زبان لس آنجلسی با مشکلات درونی و بیرونی بسیاری دست و پنجه نرم می کردند زیرا جامعه ایرانیان ساکن آمریکا هنوز هویت کنونی خود را نیافته بود و به علاوه اداره یک تلویزیون فارسی حتی با تولید برنامه های رادیویی و حداکثر اجرای چند برنامه گفتگوی تلویزیونی (talkshow)و پخش ویدئو کلیپ های ترانه های لس آنجلسی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نبود، در نتیجه شبکه های تلویزیونی فارسی زبان بنا بر گرایش های سیاسی جامعه ایرانیان آمریکا که در برخی موارد خود را تبعیدیان وابسته به رژیم سرنگون شده سابق می خوانند، بدل به تلویزیون های سیاسی و رسانه سرنگون طلب (suberversive media) شدند.

این گرایش سیاسی اقتصادی با استقبال بسیاری روبرو شد و به تدریج که رسانه های ایرانیان به ویژه در نقاط تجمع آنان مانند لس آنجلس رشد یافت، شبکه های تلویزیونی فارسی زبان نیز گسترش یافتند و برخی نیز موفق شدند توجه بازار تازه شکل گرفته ایرانی را به خود جلب کنند.

در اوایل دهه نود، گسترش رسانه های فارسی زبان در جامعه پویای نزدیک به نیم میلیون نفری ایرانیان ساکن کالیفرنیا چنان شدت گرفت که حتی جمهوری اسلامی را نیز به میدان آورد و با تاسیس شبکه ای به نام آفتاب که برنامه هایش از طریق صدا و سیما تامین می شد وارد این رقابت حرفه ای شد. طبعا از آنجا که برنامه های شبکه آفتاب از نظر تنوع و کیفیت با برنامه های شبکه های فارسی زبان که دچار مشکلات کمبود دانش رسانه ای، متخصص و سیاست رسانه ای موثر برای مخاطب سازی بودند قابل مقایسه نبود، رسانه های سرنگون طلب تبلیغات وسیعی علیه آن به راه انداختند و خواستار تحریم آن شدند، این شبکه مدتی بعد ناچار به پایان دادن به کار خود در لس آنجلس شد اما تجربه خوبی برای صدا و سیما برای تاسیس شبکه های برون مرزی جام جم فراهم آورد.

در اوایل دهه نود، سازمان مجاهدین خلق ایران که تحت عنوان شورای ملی مقاومت ایران در اروپا به فعالیت می پرداخت در لندن و بغداد یک شبکه تلویزیونی با عنوان سیمای آزادی تاسیس کرد که در زمان خود حرفه ای ترین شبکه تلویزیونی فارسی زبان خارج از کشور بود زیرا بسیاری از دست اندرکاران آن از کارکنان سابق رادیو و تلویزیون ایران و یا روزنامه نگاران تبعیدی بوده و برخی نیز دانش آموخته روزنامه نگاری و ارتباطات بودند.

اما فعالیت این شبکه تلویزیونی ظاهرا تحت فشار جمهوری اسلامی بارها دچار مخاطره شد و مرکزی در صدا و سیما با همکاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مامور پخش پارازیت بر روی فرکانس های آن شد زیرا فرض بر آن بود که این شبکه برای عضوگیری و سازماندهی فعالیت های هواداران سازمان مجاهدین خلق در ایران تاسیس شده است.

با این حال علاوه بر اینکه تماشای این شبکه در داخل ایران کم مخاطره نبود، محتوای مذهبی، تک و حزبی و تک ساحتی برنامه های آن به شدت مخاطب عادی را در نخستین مواجهه پس می زد.

برنامه سازان این شبکه بعدها با هوشمندی دریافتند که برنامه های هجوآمیز به جای تبلیغات سیاسی مستقیم توجه بسیاری را جلب می کند و از این رو در سالهای اخیر با قراردادن برخی از این تکه های کمدی هجو بر روی اینترنت و یوتیوب توانسته اند بخشی از مخاطبان عادی را تحت پوشش قرار دهند.

اما شبکه های فارسی زبان به غیر از سیمای آزادی و برخی تلاشهای محدود برای پخش برنامه از طریق ماهواره هایی که ایران را تحت پوشش قرار می داد تا زمانی که گیرنده های دیجیتال به منازل مردم راه پیدا نکردند نتوانستند (به معنای واقعی) به مخاطبان ایرانی دسترسی پیدا کنند.

آغاز پخش تلویزیون های فارسی زبان نیز با واقعه ای عجیب همراه شد که دخالت برخی از تکنوکراتهای جمهوری اسلامی را برملا می سازد.

در یکی از برنامه های علیرضا میبدی مجری اصلی شبکه NITV، مخاطبی از اصفهان در حین برنامه زنده به وی زنگ می زند و خبر می دهد که برنامه او در حال پخش در ایران است، بدون آنکه اصولا این شبکه ماهواره ای برای پخش در منطقه اجاره کرده باشد! (1)

بنا برگفته ها برخی از نزدیکان فرزندان رفسنجانی، رئیس جمهور وقت در آن زمان با توجه به گسترش و رونق بازار ماهواره در پی واردات و توزیع رسیورهای دیجیتال به بازار بوده اند، آنها که پیش تر فروش گسترده دستگاه های پخش VHS را تجربه کرده بودند، اکنون بر آن بودند که از این خوان گسترده بهرمند شوند.

بهر روی پخش «اتفاقی» شبکه NITV در ایران سرآغازی شد برای ورود تلویزیون های فارسی زبان به بازار ایران که با رونق شدید خود،کار و بار دیش سازان، نصب کنندگان، واردکنندگان و فروشندگان رسیور و در مراحل بعد هک کنندگان کانالهای کارتی (غالبا حاوی محصولات پورنو) را در اواخر دهه نود و اوایل دهه جاری سکه کرده بود.

به تدریج با گرم شدن بازار سروکله کانالهای تفریحی نیز پیدا شد و در ملال و تک ساحتی بودن کانالهای سلطنت طلب، از قرار این گونه کانالها با استقبال بیشتری روبرو شدند. هر چند که تولید در این گونه کانالها در نازل ترین و سخیف ترین شکل ممکن باقی ماند ولی حداقل پخش گسترده تر موسیقی ایرانی و غربی از آنها از برنامه های خسته کننده گفتگوی چند پیرمرد بازنشسته سیاسی سلطنت طلب که با زبانی متعلق به چندین دهه پیش سخن می گفتند و کمترین تصوری از وقایع و گرایش های روز در ایران نداشتند، جذاب تر و تماشایی تر بود!

در سال 1383 بخش فارسی صدای آمریکا نیز به این مجموعه پیوست تا خلاء یک شبکه تلویزیونی حرفه ای را پر کند اما به دلایل بسیار از جمله محذورات تولیدی، سمت و سوی سیاسی و نزدیکی بیش از حد به جریان سیاسی رسمی دولت آمریکا برنامه های سیاسی و خبری آن کمتر مورد توجه نسل جوان که بیش از هفتاد درصد از جمعیت کنونی ایران را تشکیل می دهند واقع شد اما در عوض برنامه های اجتماعی، فرهنگی و هنری مشتری بیشتری یافت.

تا مدتها تلویزیون فارسی صدای آمریکا (VOA)تنها شبکه تلویزیونی «حرفه ای» خارج از کشور باقی ماند که ناگزیر برخی از فعالان اجتماعی و سیاسی و حتی روزنامه نگاران را وادار به همراهی با خود می کرد.

سرانجام در بیست و پنجم دی ماه 1387، شبکه تلویزیونی فارسی بی‏بی‏سی آغاز به کار کرد که دومین شبکه غیر انگلیسی زبان بی‏بی‏سی به شمار می رود و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ارتباطات تا به این جا و چنان که انتظار می رفت «حرفه ای ترین» شبکه فارسی زبان خارج از کشور است.

این شبکه با استخدام حدود 100 کارمند (که گفته می شود بسیاری از آنها سابقه آشنایی با مدیران آن را داشته اند) و با همراهی نزدیک به پنجاه کارمند قبلی خود تلاش کرد تا کم و بیش سه رسانه فارسی زبان خود را در جریان تهیه و تولید محتوا به یکدیگر نزدیک سازد.


مخاطب شناسی

تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی با توجه به ویژگی های مخاطبان ایران و برآوردی که از شیوه مخاطب سازی خود داشت با استفاده از برخی زمینه سنجی ها که توسط سرویس جهانی برای شناخت گرایش های مخاطبان صورت می گیرد توانست به شمای اولیه مخاطب خود دست یابد.

دست اندرکاران این رسانه نظرسنجی های تلفنی به سفارش سرویس جهانی را از نمونه های ساکن ایران برای تئوریزه کردن شیوه و ساختار تولیدی خود ملاک قرار دادند. (2)

اما یک نظرسنجی علمی نیز در همان انتهای تدارک تلویزیون در اختیار آنها قرار گرفت، این نظرسنجی که دانشجویان هشت دانشگاه در ایران مورد پرسش قرار گرفتند می تواند ملاک خوبی برای درک انتظارات مخاطبان جوان (یا در این مورد دانشجویان) از این رسانه تازه باشد.

به عنوان نمونه در این نظرسنجی چهل و دو درصد از دانشجویان اظهار داشته بودند که اخبار و برنامه های سیاسی در شبکه های تلویزیونی (اعم از داخلی و ماهواره ای) را بطور مداوم تماشا می کنند.

حدود 83 درصد نیز گفته بودند که شبکه های دیگری غیر از شبکه های داخلی سیمای جمهوری اسلامی را تماشا می کنند.

در میان سایت هایی که این دانشجویان برای اطلاع از اخبار از آنها بهره می گیرند سایت فارسی بی بی سی با اختلاف چشمگیری از سایر سایت ها پیش تر است. در همین حال بیش از 44 درصد پاسخگویان گفته بودند که به اخبار و اطلاعات ارائه شده از سوی بی‏بی‏سی اعتماد دارند.

نکته جالب توجه در این نظرسنجی آن است که اغلب دانشجویان در بین شبکه های خبری بین المللی (مانند سی ان ان، الجزیره و…) شبکه جهانی بی‏بی‏سی را انتخاب کرده بودند.

نتایج این نظرسنجی نشان داد که دانشجویان مورد پرسش به میزان زیادی نسبت به تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی و موفقیت آن خوشبین هستند و بی‏بی‏سی در میان آنان از اعتبار خوبی برخوردار است.

برآوردهای غیررسمی حاکی ست که حدود 65 درصد مردم در مناطق شهری از تلویزیون ماهواره ای استفاده می کنند و با توجه به شهرت و اعتباری که بی‏بی‏سی در میان عامه مردم دارد می توان انتظار داشت که بسیاری از آنان در نخستین روزها و هفته های آغاز به کار این تلویزیون به پای آن بنشینند.

بخش فارسی ‎‏بی‏بی‏سی با گزینش مدبرانه خبر و برنامه های متنوع در قالب یک رسانه اطلاع رسان اما کوشیده است تا توجه بخش وسیع تری از مخاطبان به ویژه مخاطبان جوان تر که در خانواده های امروزین ایران نقش اصلی در انتخاب برنامه و سرگرمی های شبانه خانوادگی دارند را جلب کند.


اما مخاطب یک تلویزیون عمومی به دنبال چیست؟

بنا بر نظریات و یافته های شناختی در ارتباطات، مخاطب در جستجوی:

* اطلاعات و آموزش
* راهنمایی و راهبرد
* سرگرمی و آسودگی relaxation
* ارتباط اجتماعی
* تقویت ارزش ها
* کامیابی فرهنگی
* تخلیه هیجانی
* شکل دهی هویت و سازگاری
* تجربه سبک زندگی lifestyle
* امنیت

* تحریک جنسی
و وقت گذرانی

است. از این میان یک تلویزیون عمومی اطلاع رسان می تواند بسیاری از نیازهای روانی، اجتماعی و فرهنگی وی را تحت پوشش قرار دهد. زیرا این تلویزیون می تواند وی را با دیگران مرتبط سازد، وقایع را به دلبستگی های شخصی وی پیوند بزند و به اوقات فراغتش نظم ببخشد.

این فرایند که به آن «عادت رسانه ای» می گویند در کوتاه مدت می تواند به شکل دهی گروهی از مخاطبان دائمی (مخاطبان اولیه) منجر شود که خود مبلغ رسانه جدید برای دیگران بشوند.

از همین رو شایدتلویزیون فارسی بی‏بی‏سی با شناخت بهتر از نیازهای مخاطبان و فقدان خط قرمزهای تولید و پخش صدا وسیمای جمهوری اسلامی در چارچوب برنامه های خود به شرط تنوع بخشیدن به برنامه هایش موفقیت بیشتری کسب کند.

ویژگی های مخاطب جوان یعنی تحرک، صمیمت، خلاقیت، ساختارشکنی، تنوع، تکثر، تعامل و به روز بودن ویژگی هایی است که برای برنامه سازی «مخاطب محور» باید در نظر گرفت. (3)

با نگاهی به نوع برنامه های پخش شده از این تلویزیون و ساختار آنها می توان گفت که حداقل در بین تلویزیون های فارسی خارج از کشور، این رسانه تازه از نظر توجه به مخاطب هدف عملکرد بهتری داشته است.


این امر دلایل بسیاری دارد که می توان به چند مورد اشاره کرد: جوان بودن برنامه سازان و جوان گرایی در بخش فارسی؛ متکی بودن به روزنامه نگارانی که به تازگی از کشور خارج شده و دارای ارتباط مستمر با ایران هستند؛ استقرار در لندن: شهری با جمعیت فعال فارسی زبان نزدیک به صدهزار نفر که بسیاری از آنان دائم در حال رفت و آمد به ایران هستند و این شهر را به یکی از مقاصد اصلی ایرانیان در اروپا بدل ساخته است؛ بهره گیری از تجربه برنامه سازی در رادیو؛ همه فن حریف بودن و به قول معروف آچار فرانسه بودن روزنامه نگاران که آنها را وادار می سازد دائم در تماس با جامعه مقصد و پیگیر اطلاعات مختلف از مجاری مختلف باشند و سرانجام ارتباط بیشتر و نزدیک تر مخاطبان با بخش فارسی بی‏بی‏سی به دلیل اعتبار و شهرت از سویی و سهولت دسترسی به آن از سوی دیگر.

در مباحث آینده به این نکته خواهیم پرداخت که چرا مخاطب نمونه جامعه ایرانی ترجیح می دهد تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی را از میان شبکه های تلویزیونی تماشا کند ولی شاید اشاره به یک یافته تازه بیراه نباشد؛ یکی از گزارشهای اخیر منتشر شده در مرکز تحقیقات صدا و سیما حتی با وجود دستکاریها و چینش هایی که در زمینه نتایج نظرسنجی های دائمی صورت می گیرد حاکی ست از میزان اعتماد مخاطبان به صحت اخبار سیمای جمهوری اسلامی به نسبت فصل گذشته کاسته شده است. فقدان مشروعیت و اعتمادبخشی رسانه های داخلی جمهوری اسلامی به دلیل سانسور آشکار و علنی حاکم برآنها سبب شده است که رسانه های فراملی و آلترناتیو از اعتبار بیشتری نزد مخاطبان برخوردار شوند اما در این میان مخاطبان هر نوع رسانه، ویژگی ها، خصائص و نیازهای خاص خود را دارند، ویژگی عمده مخاطبان تلویزیون ماهواره ای آن است که بطور معمول متعلق به طبقه متوسط هستند و از آن برای بهرمندی از مسائل روز و سرگرمی استفاده می کنند تا نیازهایی که توسط شبکه های داخلی تامین نمی شوند و می توانند بخشی از نیازهای دوازده گانه بالا باشند را برآورده سازند.

بنابراین تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی باید در محدوده نوع برنامه های خود نیازهای مخاطب هدف خود را برآورد نیازهایی که تامین آنها نه از شبکه های داخلی و نه لس آنجلسی و نه صدای آمریکا برمی آید، این رویکرد در مخاطب شناسی می تواند نقطه شروع خوبی برای این رسانه تازه باشد.

ساختار(یک نگاه مقدماتی)

با آنکه هنوز تنوع زیادی در برنامه های غیرخبری و تولیدی این شبکه به چشم نمی خورد اما با نگاهی به همین برنامه های پخش شده می توان دریافت که اغلب آنها ساختاری حرفه ای دارند و می توان آن را در چارچوب و استاندارد کیفی بی‏بی‏سی قرار داد.

تا همین جا هم بی‏بی‏سی فارسی با هشت ساعت پخش روزانه از بی‏بی‏سی عربی با امکانات، سابقه و بودجه بیشتر در برنامه سازی بسیار موفق تر عمل کرده است.

نگاهی به کنداکتور و برنامه های تلویزیونی بخش عربی نشانگر آن است که تولید غیرخبری روتین در این شبکه بسیار کمتر از بخش فارسی در نظر گرفته شده است و مخاطبان عرب زبان این شبکه تقریبا جز اخبار و برنامه های سیاسی چیز دیگری از آن نمی بینند.

اما اخبار در تلویزیون فارسی، تنها حدود پنجاه درصد از برنامه های این شبکه را تشکیل می دهد که در یک نگاه گذرا می توان گفت که تا به اینجا بهترین شکل ارائه خبر تلویزیونی را به نمایش گذاشته است.

در بخش دوم بطور مشخص یکی از برنامه های خبری این شبکه را مورد بررسی قرار خواهیم داد اما در اینجا به بخشی از مشخصه های بارز اخبار در بی‏بی‏سی اشاره می کنیم:

* اجرا: مجریان اخبار بی‏بی‏سی بی اغراق اگر بهترین مجریان تاریخ تلویزیون در ایران نباشند، یکی از بهترین ها هستند. این درحالی است که اغلب آنها تاکنون هیچ تجربه اجرای تلویزیونی نداشته اند، با این حال شیوه بیان، ارتباط برقرار کردن و اعتماد به نفس آنها قابل توجه است. هرچند که برخی از آنها هنوز روی تن صدا و شیوه اجرای خود تسلط کافی ندارند اما در مقایسه با مجریان شبکه های تلویزیونی فارسی زبان به مراتب بهتر هستند و دست کمی از مجریان با سابقه بی‏بی‏سی هم ندارند.

* اصالت: اخبار در این تلویزیون بنا بر سنت بی‏بی‏سی تا حد ممکن اصیل است، یعنی اولین منبع خبر خبرنگاران بی‏بی‏سی هستند این امر سبب می شود که مخاطب اعتبار و اهمیت بیشتری برای اخبار آن قائل شود. اولین بخش خبری این شبکه هم بطرزی چشمگیر با چندین گزارش زنده از خبرنگاران اختصاصی این شبکه در گوشه و کنار جهان پخش شد. چند روز بعد این شبکه تازه تاسیس مراسم تحلیف رئیس جمهور آمریکا را بطور مستقیم پخش کرد که شروع درخشانی به حساب آمد.

* پردازش: شیوه پردازش خبر، گفتگو در استودیو، ارتباط مستقیم و زنده ویدئویی(ونه تلفنی)، گرافیک های درخشان برای کپشن های خبری و مجموعه چیدمان حرفه ای و دینامیک آن بلافاصله تفاوت آن را با بخش های خبری موجود در شبکه های دیگر نشان می دهد.

* تنوع: سوئیچ از هارد نیوز به سافت نیوز (نرم خبر) و انتخاب اغلب مناسب این سافت نیوزها متناسب با سلیقه مخاطبان جوان و تنوع چشمگیر در بخش خبری در استفاده از همه شیوه های اجرا، تولیدو پخش با وجود امکانات محدود نشانگر درک اصولی مدیران آن در اهمیت تنوع بخشی و استفاده از همه قابلیت های موجود برای ایجاد آن دارد.

* خلاقیت: سردبیری و تهیه کنندگی برنامه خبری تلویزیونی نیازمند خلاقیت است، بی‏بی‏سی فارسی تا به اینجا نشان داده است که از خلاقیت کافی برای بومی سازی خبر،ارتباط با مخاطب و تولید رپرتاژ ویژه برخوردار است، امری که باز به دلایل بسیار منحصر به فرد است.

با نگاهی گذرا به ساختار پخش در این شبکه می توان حدس زد که بسیاری از مخاطبان جوان تر ترجیح خواهند داد حداقل اخبار را از این شبکه تلویزیونی تماشا کنند زیرا به نظر می رسد که برای نخستین بار خبرتلویزیونی (به معنای تصویر، درگیرسازی،ارتباط یابی و عینیت) به معنای صحیح خود در این شبکه عرضه می شود.

ادامه دارد…

مطالب مرتبط:

تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی و چالش های پیش رو

نگاهی به نخستین ویدئوی آموزشی بی‏بی‏سی فارسی

نگاهی به اخبار 20.30 شبکه دوم

نگاهی به برنامه صبحگاهی رادیو صدای آمریکا

بررسی تطبیقی سایت های عمده خبری فارسی (بخش اول)

بررسی تطبیقی سایت های عمده خبری فارسی (بخش دوم)

پانویس ها:

1– ضیاء اتابای، کنفرانس انجمن پژوهشگران ایران، دانشگاه واشنگتن، واشنگتن، 2006

2- استفاده از شیوه نظرسنجی تلفنی به ویژه برای کشورهایی نظیر ایران از نظر اعتبار و روایی روشی چندان قابل اعتماد نیست و به یافته های آن نمی توان کاملا استناد کرد.

3- امید حبیبی نیا، رهیافت هایی برای برنامه سازی برای جوانان، اداره کل پژوهش معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی، 1381

منتشر شده در: گویا و    ایرانیان یازدهم بهمن ماه 1387

تلویزیون فارسی بی بی سی، «ویراژ» و چالش های روبرو

پیرامون راه‌اندازی تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی

آغاز به کار تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی از روز چهارشنبه، رخداد مهمی در تاریخ ارتباطات ایران به شمار می‏رود اما این رسانه تازه قبل از آغاز با چالش‏های اعتبار، مشروعیت، سیاستگزاری، دروازه‏بانی/برجسته‏سازی و نیز نیروهای انسانی روبروست، چالش‏هایی که شاید سرویس فارسی بی‏بی‏سی هرگز عمق و گستردگی آن را تا به این حد جدی نیافته بود زیرا تا به حال رسانه ای چنین تاثیرگذار در اختیار نداشت.


Source: BBCPERSIAN

تلویزیون، رسانه ای است که همه اعضای خانواده را گرد هم می آورد و برخلاف رادیو، مطبوعات،اینترنت و کتاب که کم و بیش مخاطب را از دنیای اطراف جدا می سازد، تلویزیون رسانه ای سرد است که همگان را پای خود می نشاند.

سرویس فارسی بی‏بی‏سی به خوبی می داند که با چنین رسانه ای دایره مخاطب سازی و نفوذ خود را در بین سه کشور فارسی زبان و همچنین فارسی زبان های ساکن دیگر کشورها گسترش می دهد و این خود به نوعی در کنار دو رسانه دیگرش ممکن است به اعتباری مضاعف منجر شود.

واقعیت این است که بی‏بی‏سی در ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است، سه دهه پیش رادیوی فارسی بی‏بی‏سی در ابتدای اوج گیری انقلاب که با سانسور مطبوعات همزمان بود تنها رسانه ای بود که برخی از وقایع روز را پوشش می داد، با این که در دوران کوتاه موسوم به بهار آزادی مطبوعات در ایران (که واقعا منحصر به همان بهار 1358 همراه با حملات گاه و بیگاه چماقداران به مطبوعات باقی ماند) از نقش و محبوبیت این رادیو کاسته شد، اما با آغاز دوران سرکوب و خفقان و در طول دوران جنگ و دهه شصت بار دیگر بسیاری از مردم به رادیوهای موج کوتاه خود پناه بردند.

به این ترتیب رادیو بی‏بی‏سی تقریبا تنها رادیویی باقی ماند که در هنگامه خفقان و سرکوب امکان دسترسی به برخی از اخبار و گزارشهای روز از طریق آن میسر بود. اما این رادیو در اواسط دهه هفتاد با چالشی عمده روبرو شد، شیوه تولید، قالب و لحن برنامه هایش همسان با رشد جمعیت جوان کشور به پیش نرفته و بسیار عقب مانده بود، پس رادیویی شد برای بازنشستگان و میانسالان. ورود مطبوعات دوم خردادی و پدیداری فضای کم و بیش بهتر برای مطبوعات زیر نظر وابستگان به حاکمیت و رونق این گونه مطبوعات نیز مزید علت شد، پس بی‏بی‏سی دست به خانه تکانی زد و با وارد کردن نسلی جوان تر و سپردن سکان کشتی به دست آنها تلاش کرد که 65درصد از جمعیت کشوری را که بطور بالقوه از دست داده بود به نوعی جذب برنامه های خود سازد. امری که با آغاز به کار سایت فارسی ش به تدریج به اعتبار و اهمیت آن افزود. در اوایل دهه 80 میزان شنوندگان ثابت رادیو فارسی بی‏بی‏سی در ایران براساس نظرسنجی های دائمی صدا و سیما حدود 5 درصد و میزان مخاطبان دائمی وب سایت ش بیش از پنجاه و پنج درصد از جمعیت 16 میلیون نفری کاربران اینترنت برآورد می شد. این میزان نفوذ حتی با از راه رسیدن رقیب تازه یعنی رادیوی جوان پسند و تازه از راه رسیده ای چون رادیو فردا که با فرمت موسیقی+خبر آغاز به کار کرده بود نیز قابل مقایسه نبود.

با این حال فیلتر کردن سایت فارسی بی‏بی‏سی با وجود مذاکرات و رایزنی های فراوان ضربه سنگینی به شمار مخاطبان سایت فارسی بی‏بی‏سی وارد آورد و میزان مخاطبان آن را به حدود یک سوم از داخل ایران کاهش داد. با این همه سایت فارسی بی‏بی‏سی با حدود 14 میلیون صفحه بازدید شده هفتگی و حدود 20 میلیون بازدیدکننده ماهیانه که نزدیک به چهل درصد از آنها از داخل کشور هستند، همچنان پرطرفدارترین سایت خبری فارسی زبان در خارج از ایران باقی ماند.

پس از ورود تلویزیون عربی بی‏بی‏سی، راه برای پیگیری راه اندازی تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی هموارتر شد و سرانجام در سال 2006 با موافقت نهایی وزرات خارجه و تصویب بودجه سالیانه برای آن عملا کار تدارک آن آغاز شد.

اما از همان آغاز چند چالش عمیق پیش روی برنامه ریزان و گردانندگان این تلویزیون قرار داشت: نیروی انسانی، تعامل با حکومت ایران و شیوه تولید.

گردانندگان تلویزیون و بخش فارسی بی‏بی‏سی به دلایلی که مجال بررسی آن در اینجا نیست و بخشی از آن به سرعت و استرس شدید کار تدارکات در کنار پیش بردن همزمان دو سرویس آن لاین و رادیو مربوط می شود ترجیح دادند در برابر موانع و معضلات پیش رو از روش دور زدن یا «ویراژ دادن» بهره بگیرند.

تکلیف نیروی انسانی را از همان آغاز با انتخاب دوستان و آشنایان روشن کردند، در ثانی بخش فارسی برای نخستین بار در تاریخ هفتاد ساله خود تصمیم گرفته بود حال که در برابر تلویزیون همه در معرض دید قرار دارند، کارکنان خود را بطور کامل (و بدون اسم مستعار) معرفی کند تا دچار پلیس بازیهای تخیلی سایت های نه چندان خوشنام حکومتی نشود و از سوی دیگر برای جمهوری اسلامی نیز روشن سازد که همه نیروهای این شبکه تلویزیونی «بی خطر» هستند.

تضمین راه اندازی کم دردسر شبکه تلویزیونی که پروژه ای بزرگ بود آن قدر برای مدیران بخش فارسی اهمیت داشت که ترجیح دادند تا بیش از همه به دنبال «کارمند» باشند تا روزنامه نگاران تلویزیونی و حرفه ای.

دومین چالش پیش روی بی‏بی‏سی حکومت ایران بود، رایزنی های گسترده با مقامات و سفارت جمهوری اسلامی در اواخر سال 1386 کم کم به این باور دامن زد که دولت احمدی نژاد با فعالیت تلویزیون فارسی زبان مخالفتی ندارد. این باور به ویژه پس از سفر ریچارد سمبروک به ایران و سخنرانی ش در نهمین جشنواره بین المللی رادیو در اصفهان و رایزنی هایی که با مقامات جمهوری اسلامی صورت گرفت، تقویت شد.

با این حال پیگیریهای سرویس جهانی بی‏بی‏سی برای ایجاد دفتر مستقل بخش فارسی در تهران با تعلل های وزارت ارشاد روبرو شد، اما درست در زمانی که بخشی از کارکنان بخش فارسی آماده می شدند تا به ساختمان تازه ساز برادکستنیگ هاس در نزدیکی آکسفورد استریت اسباب کشی کنند ناگهان با موضع گیری خبرگزاریهای فارس و ایرنا و روزنامه کیهان و متعاقب آن اعلامیه وزارت ارشاد و هشدار به روزنامه نگاران مبنی بر عدم همکاری با بی‏بی‏سی روبرو شدند که در عمل شائبه هر گونه تعامل، توافق یا مدارای علنی با دولت فعلی را از میان برد. در نتیجه تکلیف دروازه بانان روشن شد: دفتری در تهران در کار نخواهد بود، این بدان معناست که تلویزیون فارسی ناچار است محدود به گزارشهای دفتر بی بی سی در تهران و رسیدن گاه و بی گاه تکه فیلم هایی از ایران و یا همکاری گاه و بیگاه برخی از برنامه سازان و روزنامه نگاران کم سابقه تر که چندان در تیررس نیستند، بماند.

امری که از یک طرف سبب نگرانی مدیران این شبکه می شد و از سوی دیگر آنها را بیشتر به تولیدات دست دوم نزدیک تر می کرد، رویکردی که با تاکتیک «ویراژ» البته سازگارتر بود.

شیوه تولید، سومین چالشی بود که دست اندارکان بخش فارسی با آن روبرو بودند، نتایج نظرسنجی که من به ابتکار شخصی در سال 1386 انجام دادم و در نوع خود از نظر فراوانی و اهمیت کم سابقه بود حاکی بود که اغلب دانشجویان ترجیح می دهند تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی در کنار برنامه های خبری و سیاسی حداقل نیمی از برنامه های خود را به برنامه های سرگرم کننده و فرهنگی وهنری اختصاص دهد امری که به دلایل گوناگون و از جمله نیاز به مخاطبان جوان تری که اعضای خانواده را پای برنامه های این شبکه تازه بنشانند، با استقبال روبرو شد.

از سوی دیگر تلویزیون فارسی بی‏بی‏سی با دو محدودیت دیگر روبرو بود: پرداخت تلویزیونی و فقدان ارتباط ارگانیک با ایران به عنوان مهم ترین پایگاه تولید برنامه.

با توجه به نوع نیروی انسانی حاضر و نیز محدودیتهای فنی موجود، این رسانه چاره ای ندارد جز آنکه برای تولید برنامه های متنوع و روتین خود به شرکت های تولیدی سفارش بدهد ، چیزی که تفاوت بارز این شبکه را با تقریبا همه شبکه های تلویزیونی فارسی زبان موجود نشان می دهد در غیر این صورت برنامه های تلویزیونی این شبکه در بهترین حالت بدل به برنامه های تالک شوی صدای آمریکا خواهد شد که با وجود حرفه ای بودن و پرداخت تلویزیونی به دلیل غلبه بیش از این حد این فرمت در طول برنامه ها و یکنواختی شدید آنها در کوتاه مدت، سبب دلزدگی و فرار مخاطب خواهد شد.

از دیگر سو بی‏بی‏سی باز هم چاره ای ندارد جز آنکه بخش مهمی از برنامه های مستند، گزارشهای فرهنگی و اجتماعی و نیز کلیپ ها و فیلم های کوتاه خود را به بیرون سفارش بدهد، امری که به خودی خود هم سبب تعامل بیشتر با مخاطب و هم تنوع بی رقیب برنامه های آن خواهد شد.

در کنار این ها بی‏بی‏سی از دو پشتوانه بسیار موثر برخوردار است: سیستم آموزشی درخشان و پشتیبانی بی نظیر پوشش رسانه ای، همین دو مورد کافی ست که در صورت استفاده بهینه از آنها، این شبکه تلویزیونی تازه را در همان ابتدا با استقبال مخاطبانی که گفته می شود در شهرهای بزرگ جمعیت آنها بالقوه به 60درصد ساکنان می رسد، روبرو سازد.

با اینکه پروموی ابتدایی این شبکه مایوس کننده است ( مثلا نگاه کنید به نوع انتخاب تصاویر و تدوین شمارش معکوس بومی شده خبر در این شبکه و اصل آن در بی‏بی‏سی) و از هم اکنون صدای برخی از منتقدان را درآورده است، اما این انتخاب را تا پیش از پخش یک ماهه نخست برنامه های این شبکه، تنها می توان نوعی کج سلیقگی و شتاب تلقی کرد تا کار نابلدی.

حتی اگر اشکالات ویدئوی آموزشی بخش فارسی را نیز نادیده بگیریم، به نظر می رسد که تا همین جا هم بی‏بی‏سی فارسی از 48 رقیب دیگر خود حداقل یک سر و گردن بالاتر است، هر چند که مقایسه شبکه ای با 140 کارمند و بودجه ای معادل پانزده میلیون پوند با شبکه های لس آنجلسی که بهترین برنامه های روی آنتن شان ویدئوکلیپ های خوانندگان غربی و لس آنجلسی ست، نادرست است.

برای من که سالهاست با بی‏بی‏سی از «دور، نزدیک ، بسیار نزدیک و بسیار دور» همراه بوده ام، آغاز به کار تلویزیون فارسی ش رخدادی خجسته به شمار می آید که طبعا تاثیر خود را بر فضای رسانه ای کشور و بازار آن خواهد گذاشت و به اعتقاد من به شرط استفاده بهینه از توانمندیها، فرصت ها و سیاست گزاریها و روش های بخردانه به سرعت می تواند عرصه رسانه های کشور را به ویژه در زمینه رسانه های تصویری به سمت حرفه ای تر شدن و تعاملی تر شدن پیش ببرد.

مسلما در این باره به عنوان یکی از کسانی که از آغاز پی‏گیر آن بوده ام، در فرصت های آتی خواهم نوشت و منتقدان دیگر نیز نقاط ضعف و قوت آن را زیر ذره بین قرار خواهند داد و به دروازه بانان این «نخستین تلویزیون حرفه ای» خارج از کشور فرصت بازنگری و مداقه در کار خود را خواهند داد، رابطه ای که در نهایت به تقویت فضای رسانه ای پارسی زبان خواهد انجامید و به بالندگی، چند صدایی و تکثرگرایی به هر روی یاری خواهد رساند.

منتشر شده در: زمانه

متن حاضر با متن مندرج در سایت رادیو زمانه کمی متفاوت است.

شکست تبلیغات‌سیاسی صدا‌و‌سیما

شکست صدا و سیمای جمهوری اسلامی در ایجاد همگرایی سیاسی در زمان انتخابات هفتم مجلس اسلامی،تحلیل شناختی/گفتمانی رسانه توتالیتار

 

در این بررسی برنامه های سیاسی و خبری صدا و سیما دو شبکه اول و دوم (که درحدود نود و پنج درصد از مناطق کشور قابل دریافت است و بیشترین مخاطب بالقوه را دارند) در فاصله روزهای بیست و پنجم بهمن ماه تا اول اسفند ماه مورد مطالعه قرار گرفته است


اشاره:
این تحقیق ماه گذشته در حاشیه یک کارگاه آموزشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی مدیریت ارتباطات ارائه شد، اما به دلیل آن که برای مخاطب متوسط چندان قابل استفاده نیست ، ضمن خلاصه کردن تا حدی ساده و بازنویسی شد که مخاطبان متوسط بتوانند از آن بهره بگیرند ، یاد آوری می کنم که نتایج این تحقیق که بخشی از تز دکترای پژوهشگر و بخشی از مقاله وی در بیست و پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهشگران ارتباطات ( برزیل ، پرتو آلگره) است ، به زودی در یک فصلنامه علمی بین المللی ارتباطات سیاسی درج خواهد شد .


نقش صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به عنوان رسانه انحصاری در زمنیه پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی برای پاسداری از مشروعیت سیاسی و همگرایی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی از طریق پروپاگاندا حیاتی به نظر می رسد.
از همین رو بررسی و تحلیل آن می تواند به دستیابی درک روشن تری از کارکردها و ناکارآیی های رویکرد های دگماتیک به رسانه و میزان نفوذ و نیز محتوای واقعی برنامه های سیاسی و سرگرم کننده آن کمک کند.
در این بررسی برنامه های سیاسی و خبری صدا و سیما دو شبکه اول و دوم (که درحدود نود و پنج درصد از مناطق کشور قابل دریافت است و بیشترین مخاطب بالقوه را دارند) در فاصله روزهای بیست و پنجم بهمن ماه تا اول اسفند ماه مورد مطالعه قرار گرفته است.
نتایج اولیه نشان می دهد که صدا و سیما در این یک هفته در این دو شبکه حدود پنجاه درصد از برنامه های خود را به تبلیغ آشکاربرای شرکت مردم در انتخابات اختصاص داده بود.( نمودار یک)


نمودار یک : فراوانی انواع برنامه های پخش شده توسط دو شبکه صدا و سیما در هفته منتهی به زمان انتخابات مجلس هفتم ( حبیبی نیا، امید؛1383)
آن چنان که این نمودار نشان می دهد حجم بالای این کارزار سیاسی نشانگر آن است که مدیران صدا وسیما با تمام توان برای بسیج و اقناع افکار عمومی به هرشکل ممکن کوشیده اند تا با استفاده از شیوه مرسوم بمباران تبلیغاتی و روش اشباع سازی مردم را به پای صندوق های رای که برای آزمون مشروعیت سیاسی رژیم اهمیت فراوانی داشت، فراخوانند.آن ها البته در این راه با درک نا کار آمدی شیوه های مرسوم دست به نوعی ساختار شکنی نیز زدند وبرخی از ترانه ها یا سرودهای محبوب مردمی را نیز در این میان پخش کردند.
به این ترتیب ما در این تحلیل با چند پارامتر رو در رو می شویم:
رسانه غالبM1=
مخاطب بالقوهA1=
مخاطب بالفعل A2=
رسانه آلتر ناتیو M2=
پویایی اجتماعی همسو شده( رسانه غالب)D1=
پویایی اجتماعی آلتر ناتیو ( رسانه آلتر ناتیو)D2=
از این قرار فرمول بندی این پروسه را می توان چنین توضیح داد:
M1.A1=D1
M2.A2=D2
به عبارت دیگر این معادله را می توان چنین تعریف کرد:
(M1.M2)(A1.A2)= D
اکنون با بهره گیری از رویکرد تحلیل شناختی به بررسی چند نمونه از روشهای القایی این برنامه ها می پردازیم. ( جدول یک )


جدول بررسی عناصر و مولفه های برجسته سازی شده توسط صدا و سیما ( ا. حبیبی نیا 1383)
آن چنان که جدول بالا نشان می دهد،رفتار رسانه ای صدا وسیما دقیقا مطابق با خصوصیات یک رسانه سلطه جوست که به جای ارائه اطلاعات دقیق به تفسیر های یکسویه و جزم گرایانه و به جای ایجاد زمینه های لازم برای مشارکت مخاطب به القای مستقیم می پردازد.
آن چنان که فیسک ( 1993) می گوید ما در اقناع با چند مولفه سر کار داریم:
– انتقال کامل پیام هدف
– ایجاد انگیزه برای دریافت (و به تعبیر پست مدرنیستها مصرف اطلاعات)
– درک نسبتا کامل از سوی مخاطب
– ایجاد همگرایی با پیام از سوی مخاطب
– روشن سازی هدفهای تغییر انگیزش و رفتار هدف
– انتظار برای ایجاد تغییر در مخاطب
اما واقعیت آن است که تئوری اقناع به ویژه اگر با شیوه های تزریقی و یکسویه ( بالا به پائین) همراه باشد در اغلب موارد منجر به انفعال مخاطب می شود و به طریق اولی به جای تغییر شناختی به واکنش شرطی مخاطب می انجامد.
این شرایط آن گاه وضعیتی نامتعادل تر به خود می گیرد که اولا رسانه غالب از محبوبیت چندانی در میان اکثریت جامعه بر خودار نباشد و ثانیا پیام های مخالف خوان از قابلیت های زیادی برای ایجاد تحرک و پویایی اجتماعی به سوی اهداف معارض برخوردار باشند.
به این ترتیب می توان با فرض آزمون معادله بالا از بررسی پارامتر های زیر به نتایجی برای ارائه تحلیل شناختی / گفتمانی دست یافت:

میزان تبلیغات مداوم صدا و سیما ( در این بررسی دو شبکه اصلی سیما ج.ا ) حدود پنجاه درصد ساعات اصلی پخش، میزان پراکنش پیام های مخالف خوان از طریق رسانه های معارض ( از طریق اینتر نت، رادیو های فارسی زبان و شبکه های ماهواره ای ) ، مخاطب بالقوه حدود چهل میلیون جمعیت حائز شرایط برای رای دادن، مخاطب بالفعل ( کسانی که به هر دو رسانه ها دسترسی دارند، کسانی که بیشترین میزان مشارکت را در مسائل سیاسی دارند) .
اکنون به آمار رسمی منتشره از میزان شرکت کنندگان در انتخابات می پردازیم:
بر اساس این آمار میزان شرکت کنندگان در 39885 شعبه اخذ رای حدود بیست میلیون نفر اعلام شد.
بر این اساس متوسط میزان رای دهندگان در هر شعبه کمتر از پانصد نفر بوده است ، به عبارت دیگر در هر ساعت تنها 45 نفر به هر شعبه رای گیری مراجعه کرده اند .
اما آمار غیر رسمی حاکی از آن است که میزان شرکت کنندگان دراین انتخابات حدود یازده تا پانزده میلیون نفر ( و درتهران حدود یک میلیون نفر بوده است ) به این ترتیب با مقایسه دو آمار می توان فرض کرد که میزان تقریبی شرکت کنندگان در این انتخابات حدود 16.5 میلیون نفر باشد.
با فرض قرار دادن این میزان معادله بالا را بار دیگر می توان با در نظر گرفتن این متغییر ها چنین پیگیری کرد:
-حجم برنامه های تبلیغی صدا وسیما ( پنجاه درصد از زمان پخش)
یعنی حدود هفتاد (ضربدر دو) ساعت برنامه ( از دو شبکه ی سیما) در ساعات اصلی پخش برنامه (PT :19 تا 23)با فرض همین میزان برنامه در سایر شبکه های رادیویی و تلویزیونی دیگر:حدود 550 ساعت برنامه رادیویی و تلویزیونی
– حجم تبلیغات رسانه های معارض: نامعلوم
– میزان دسترسی مردم به اینترنت: حدود سی درصد ( اغلب سایت های سیاسی و خبری توسط مخابرات جمهوری اسلامی فیلتر شده اند)( اغلب جوانان زیر سی سال)
– میزان دسترسی مردم به شبکه های ماهواره ای فارسی زبان: حدود پانزده درصد( اغلب خانواده های مرفه و نیمه مرفه)( اغلب افراد بالای سی و پنج سال)
– میزان مخاطب بالفعل رادیو های فارسی زبان: حدود ده درصد( اغلب افراد بالای سی سال)
– میزان رای دهندگان بالقوه: حدود چهل ملیون نفر
– میزان رای دهندگان بالفعل: حدود شانزده میلیون نفر (آمار رسمی حدود بیست میلیون نفر )
– میزان مخاطبان بافعل صدا وسیما ( اغلب برنامه های غیر سیاسی و سرگرم کننده ) حدود هفتاد درصد.
بر این اساس صدا وسیما تنها موفق شده است همگرایی سی و پنج درصد افراد جامعه را با تبلیغات سیاسی خود برای شرکت در انتخابات جلب کند و پیام های مخالف خوان شصت و پنج درصد دیگر جامعه را از شرکت در این انتخابات بازداشته است، به عبارت دیگر » جنبش تحریم نمایش انتخاباتی» که از سوی مخالفان جمهوری اسلامی سازمان یافته بود موفق شد مخاطبان بیشتری را به پیام های خود جذب کند . در عوض رادیو و تلویزیون و دستگاههای تبلیغاتی انحصاری جمهوری اسلامی که با سانسور مستمر کوشیدند تا مردم را به شرکت در این انتخابات ترغیب کنند شکست خوردند.
به این ترتیب به نظر می رسد ، در آینده نزدیک ما باز هم شاهد رشد و گسترش رسانه های آلتر ناتیو از سویی و بی ثمر شدن سیاستهای رسانه ای دستگاههای تبلیغاتی جمهوری اسلامی در مخاطب سازی های انبوه به ویژه در زمینه همگرایی سیاسی باشیم.
اکنون با توجه به جدول یک به زمینه های شناختی تبلیغات صدا و سیما در زمینه برجسته سازی انتخابات دقت کنیم.
رسانه ها ی عام گرا و دولتی معمولا برای برجسته سازی انتخابات از چهار تاکتیک بهره می گیرند:
– تشریح موضوعات مورد بحث
– افزایش میزان بازنمایی سوژه های مورد نظر
– قاب بندی متمایز برای مخاطب سازی
– بهره گیری از لحن و آوای همنوا با تمایلات اکثریت
با نگاهی به نمونه های مورد بررسی در این تحلیل به روشنی می توان دریافت که اگر چه سیاست گزاران صدا وسیما کوشیده اند تا حدودی از این راهکارها بهره گیرند اما به دلیل تفاوتهای ارزشی میان فرهنگ سیاسی ترویج داده شده توسط فرهنگ غالب و ارزش ها و فرهنگ واقعی جامعه این تمهیدات در اغلب مواقع بی اثر یا کم اثر باقی می ماند.
موضوعی که در تحلیل شناختی ما از این برنامه ها حائز اهمیت است ، ساز و کار پردازش اطلاعات در ذهن مخاطب است.
از آن جا که بمباران تبلیغاتی صدا و سیما بطور معمول به دلیل محدودیتهای کارکردی ش از مدت کوتاهی قبل از آغاز انتخاب شروع می شود ( هر چقدر زمان این تبلیغات طولانی تر باشد با واکنش منفی بیشتری روبرو می شود و از اثرمندی باز می ماند) در نتیجه این تبلیغات بیشتر متوجه اثر گذاری بر حافظه کوتاه مدت مخاطب (STM) است.
به عبارت ساده تر این تبلیغات می کوشد تا با شرطی سازی از نوع دوم مخاطب را آماده پذیرش القائات سیاسی سازد. تاکتیک اصلی در این شیوه مطابق سیاست رسانه توتالیتار منفعل کردن مخاطب و به حداقل رساندن زمینه های نا همخوانی نگرش ها و به طریق اولی رفتار اوست. تا آن جا که رفتار هدف ( در این جا شرکت در انتخابات مجلس اسلامی ) بروز یابد.
اما بهره برداری از تاکتیک تاثیر گذاری بر حافظه کوتاه مدت مخاطب برای ترغیب وی به بروز رفتار سیاسی مورد نظر ،به دلیل ضعف های ساختاری و به لحاظ ماهیت ذاتی صدا و سیما سبب ناکارآمدی های فراوانی می شود که در این جا به چند نمونه از آن با توجه به نمونه هایی که در این جا از شیوه تبلیغات دو شبکه تلویزیونی ذکر کردیم اشاره می کنیم:
– اثر گذاری بر حافظه کوتاه مدت تنها معطوف تغییر رو ساخت نگرش و رفتار قالبی ست و نه زیر ساخت ها و پایه های نگرشهای شناختی افراد و جامعه، از همین رو تکیه بر آن برای ایجاد یک کارزار سیاسی بدون بهره برداری از مشوق ها و مکانیسم های در برگیرنده کامروایی اجتماعی که در مظاهر پویایی های اجتماعی نمود می یابد دارای ریسک بالایی ست و با محدودیتهای فراوانی روبروست.
– عوامل تاثیر گذار بر حافظه کوتاه مدت مخاطبان از تنوع بسیار زیادی برخوردار هستند و به همان میزان که می توان با بمباران تبلیغی ذهن مخاطب را درگیر پیام های هدف کرد ، به همان میزان نیز ریسک تاثیر گذاری پیام های مخالف در همین زمان و با کانالهای متفاوت نیز وجود دارد.
– اگر چه به دلیل عدم توانایی دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی برای اقناع سازی توده ها ، بهره گیری از روش تاثیر گذاری بر حافظه کوتاه مدت برای آنها به صرفه تر است ، زیرا به جای اثر گذاری بر ارزش های نهادینه جامعه ( که در بیست و پنج سال گذشته در این زمینه ناکام ما نده اند) تنها رفتار سیاسی موردنظر خود از مخاطب در یک مقطع زمانی بسیار کوتاه انتظار دارد، اما به دلیل افزایش شکاف ارزشی ( Value Gaps) میان مخاطب و این رسانه ها و عدم مشروعیت و اعتبار پیام های سیاسی این رسانه ها و ویژگی بالا به پائین و دیکته وار رسانه توتالیتار روز به روز از دامنه تاثیر گذاری آن کاسته می شود.
– پایه ریزی سیاست تبلیغ با محوریت حافظه کوتاه مدت زمانی موثر است که رسانه قبلا موفق شده باشد با جلب توجه مخاطب ، مخاطب سازی کرده باشد ، به عبارت ساده تر در این روش ،مطابق رهیافتهای تئوری یادگیری اجتماعی بندورا ( 1977) ابتدا باید توجه مخاطب را به موضوع معطوف کرد و سپس زمینه های انگیزشی این توجه را به سوی رفتار هدف با ترسیم مشوقهای لازم تقویت کرد .اما صدا و سیما به دلایل گوناگون و از جمله خصلت ایدئولوژیک خود که متاثر از تئوری های منسوخ شده اثر گذاری سوزنی ست تصور می کند مخاطب لاجرم به برنامه های سیاسی ش توجه می کند و یا از آن تاثیر می پذیرد.
با تمام این احوال نمی توان تاثیر ثانوی این برنامه ها را نادیده گرفت ، زیرا تعبیر گروهی این برنامه ها در محیط گروه های اجتماعی سبب می شود تا یک دامنه از برخورد های همسو یا نا همسو پدید آیند. به عنوان مثال در این نمونه مورد بررسی اخبار و برنامه های صدا وسیما چنین وانمود می کردند که علیرغم رد صلاحیت شدن تعداد زیادی از کاندیداهای متعلق به جناح موسوم به جناح » اصلاح طلب» ( که دقیقا همین اصطلاح برای آن ها از سوی صدا و سیما به کار می رفت ) اکثریت نامزدها ی مجلس هفتم را همین افراد تشکیل می دهند.
به عبارت دیگر صدا وسیما بر ای فراخواندن مردم به شرکت در انتخابات روی منفور بودن جناح مقابل یا خودی ( که برخی از منفورترین چهر ه هایش چون فرهاد نظری عامل حمله به کوی دانشگاه تهران را به میدان آورده بود) حساب باز کرده بود!
پیام ضمنی این تبلیغات صدا و سیما چنین بود که بر خلاف آن چه گفته می شود اگر چه صلاحیت برخی از کاندیدا های جناح خاتمی رد شده است اما تعداد بسیاری از کاندیدا های این جناح در این انتخابات شرکت دارند و انتخابات به هیچ وجه یک جانبه نیست.
مفهومی که از سوی برخی از مردم از این پیام صدا و سیما با تاکید بی سابقه بر حضور جناح خاتمی در انتخابت تعبیر می شد آن بود که : «برای آن که جناح مقابل رای نیاورد در انتخابات شرکت کنیم !»
به عبارت دیگر صدا و سیما بر دو گروه از مخاطبان تاکید کرد: گروه میانی طبقه متوسط که به دلایل گوناگون با دستگاههای دولتی سر و کار می یافتند ( و اغلب رای های باطله متعلق به آن ها بود) و طرفداران فعلی نظام اسلامی که بر اساس نظر سنجی های مرکز تحقیقات صدا وسیما حدود پانزده درصد جمعیت جامعه را تشکیل می دهند و از میان آن ها نیز تعداد زیادی هنوز به اصلاح پذیری نظام اعتقاد دارند .
به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که تبلیغات صدا و سیما در ترغیب حدود چهل درصد افرادی که در این انتخابات شرکت کردند از اثر گذاری چندانی برخوردار نبوده زیرا این افراد یا متعلق به گروه دنباله روی میانه بوده اند یا اقلیت شش درصدی ( به اضافه نه درصدی که صدا و سیما آن ها را طرفداران اصلاح طلبان می خواند و جز پانزده درصد طرفداران دائمی حکومت محسوب می کند) پیروان حکومت اسلامی بوده اند.

با توجه به معادله بالا (D1= 40% > D2= 60 % ) می توان گفت صدا و سیما ی جمهوری اسلامی با وجود انحصار ، بهر ه گیری از اتاق های فکر و مشاوران ارتباطاتی ، تجربه و نیروهای حرفه ای و سرانجام انتشار دهنده گرایش همگرایی سیاسی در جامعه ( با حکومت ) در ترغیب مخاطبان به شرکت در رفتار سیاسی مورد نظر ( شرکت در انتخابات مجلس هفتم اسلامی ) شکست خورده است و این شکست در مراحل بعدی سبب انزوای هر چه بیشتر برنامه های سیاسی ، کاسته شدن از دامنه نفوذ و القای سیاسی و کاهش روز افزون مخاطبان میانه و دنباله رو ( خرده بورژوازی مرفه ) و حتی افزایش گریز مخاطبان سنتی خود ( لایه های مذهبی و یا طرفدار حاکمیت ) خواهد شد. به این ترتیب چشم انداز های تازه ای برای رشد و گسترش رسانه های برانداز و افزایش پویایی اجتماعی و سمت گیری آن به سمت سرنگون سازی جمهوری اسلامی از طریق نفوذ و رهبری پتانسیل های اجتماعی ( جوانان ، زنان ، دانشجویان ، کارگران ، معلمان ، پرستاران ،بیکاران و …) پدیدار خواهد شد.

□ضمائم:
یک :
صدا وسیما در این قبیل موارد یک ستاد تبلیغی برای تبیین و اجرای سیاستهای تبلیغی خود ایجاد می کند.
این ستاد که عمدتا در معاونت سیاسی صدا و سیما از چند ماه قبل از انتخابات آغاز می شود با مشارکت مستقیم اداره کل پژوهش معاونت سیاسی با هماهنگی با حوزه مشاوران و اداره کل برنامه ها و تفاسیر سیاسی و نیز اداره کل اخبار داخلی فعال می شود که در ارتباط مستقیم با شورای معاونان صدا وسیما و معاون صدا و سیما ( آقامحمدی) و ریاست سازمان صدا وسیما قرار می گیرد و از طریق مجاری مرتبط نظیر معاونت حقوقی و پارلمانی و ستاد انتخابات صدا وسیما با ستاد انتخابات وزارت کشور مرتبط است.
وظیفه ستاد انتخابات صدا وسیما تهیه برنامه های تبلیغی برای جلب هرچه بیشتر مشارکت مردم به انتخابات و در وحله بعدی ارائه اطلاعات مرتبط با انتخابات است. این ستاد معمولا از نظرات برخی از اساتید ارتباطات و علوم سیاسی نظیر پرفسور حمید مولانا( رئیس دپارتمان ارتباطات سیاسی در دانشگاه واشنگتن و از همیاران و مقاله نویسان روزنامه کیهان ) بهر ه گیری می کند و نیروهای مختلف معاونت سیاسی به ویژه اداره کل پژوهش این معاونت مسئولیت تدوین سیاستها ، راهبردها ، ارزیابی ، نقد و ارائه راهکارهای مرتبط و مداخله فوری در جریان تبلیغی را دارند.
اما با وجود آن که قانون انتخابات جمهوری اسلامی که با حضور نماینده صدا وسیما در ستاد انتخابات کشور که در این زمینه رحمانی فضلی ( معاون سیاسی) یا نماینده وی در این ستاد مسئول اجرای بهینه آن در صدا وسیما هستند باید سرلوحه کار صدا وسیما قرار گیرد اما به دلیل آن که قانون انتخابات در زمینه تخلف صدا وسیما از مواد آن با توجه به قانون نحوه اداره صدا و سیما فاقد ضمانت اجرایی ست ، ستاد انتخابات کشور عملا نمی تواند شکایت از صدا وسیما در باره تبلیغات یکسویه را پیگیری کند .
از سوی دیگر به دلیل آن که شورای نظارت بر صدا وسیما نیز فاقد ابزار عملی مداخله برای بازخواست از مدیران صدا وسیما ست ، این شورا نیز که اغلب اعضای آن از سوی رهبری جمهوری اسلامی انتصاب می شوند فاقد ابزار های کنترل برای مداخله در روند تبلیغات صدا وسیماست.
به این ترتیب با این که فراگیر ترین ( اما نه موثرترین ) رسانه کشور در انحصار یک جناح حکومتی قرار دارد ، عملا تبلیغات سیاسی صدا و سیما نیز با تغییر شرایط و موازنه رسانه ای در داخل کشور کم اثر باقی مانده است و به طور یقین می توان گفت که تاثیر صدا وسیما تنها در مخاطبان بالفعل آن از نظر سیاسی یعنی بخشی از شرکت کنندگان در انتخابات شوراهای اسلامی سال 1380 ( حدود هفت درصد رای دهندگان بالقوه ) قابل مطالعه است.
از سوی دیگر هنگامی که به بدیهات ابتدایی برجسته سازی انتخابات که باید از سوی رسانه ها مورد توجه قرار گیرد توجه کنیم در می یابیم که صدا وسیما به دلیل سیاست دروازده بانی رسانه ای خود که با ملاحظات و جزم اندیشی های ذاتی همراه است اصولا نمی تواند چینین مواردی را پوشش دهد:
– ارائه آموزشهای لازم برای جلب مشارکت دمکراتیک مردم در مسائل سیاسی
– ارائه گزارشهای بی طرفانه از روند کارزار انتخاباتی
– ارائه چارچوبهای ساده برای تسهیل برقراری ارتباط احزاب سیاسی با رای دهندگان
– برقراری امکان مناظره و مباحثه احزاب سیاسی با یکدیگر
– ارائه گزارشهای مرتبط با شمارش آرا و اعلام نتایج
اگر چه در وحله اول به نظر می رسد که صدا وسیما بخشی از این راهبردهای رسانه ای را در انتخابات انجام می دهد اما عملا به دلیل آن که صدا و سیما در برابر انتخابات و کاندیدا ها یا جناح ها موضعی بی طرف ندارد ، خبر رسانی و برجسته سازی آن با مقاومت مخاطب روبرو می شود.
به عنوان نمونه مناظرات مربوط به انتخابات در برنامه گفتگوی خبری شبکه دوم صدا وسیما تا کنون بطور میانگین بیش از شانزده درصد مخاطب نداشته است
دو :
رسانه عمومی باید در زمان انتخابات از طریق سیاست های زیر ، مخاطب را برای مشارکت ترغیب کند:
– ترغیب مخاطب برای کسب اطلاعات کامل برای برگزیدن بهترین انتخاب.
– عرضه تریبون به کاندیداها و احزاب برای ارائه تبلیغات و ترسیم محورهای اصلی سیاستهای خود
– حق رسانه برای گزارش (بدون مداخله حکومت ) روند انتخابات و بازتاب نظرات افکار عمومی در باره آن.
اما صدا و سیما به عنوان رسانه توتالیتار تنها به تبلیغ سیاسی برای حاکمیت می پردازد بی آنکه بتواند مخاطب را در فرایند آگاه سازی ، فعال سازی و سمت دهی و همگرایی به پویایی بر انگیزد.
سه:
برای مطالعه روشهای مدیریت بحران در رسانه ها نگاه کنید به :
Donersfield,J: Media Managments In coflicts ( Miniapolis2004)
برای مطالعه روشهای برجسته سازی در رسانه ها و دمکراسی نگاه کنید به :
Maxwell.MShaw.D, Weaver.D (Ed.)Communication and Democracy (Lawrence1997)
برای آشنایی با تئوریهای شناختی ارتباطات نگاه کنید به :
Woodall,G ; Information Processing Theory and Television News in Public Opinon Quartly 24 (1986)
McQual.D; Mass Communication Theory (Sage 2003)
چهار:
برای بازخوانی نوشته و مصاحبه های نگارنده در زمان انتخابات نگاه کنید به:
انتخابات مجلس هفتم و صدا و سیما
سیاست تبلیغی صدا و سیما از دید پژوهشگر سابق معاونت سیاسی صدا و سیما
پپنج :
بر اساس تحلیلی که اخیرا مرکز تحقیقات صدا و سیما بر اساس نظر سنجی های خود منتشر کرده است ، حدود هفتاد درصد مخاطبان تبلیغات صدا و سیما را قابل توجه ارزیابی کرده اند – گذشته از دستکاریها و تحلیل های یکسویه و ناقصی که عموما در این گزارشها ( که برای مراکز سیاست گذاری حکومتی نیز ارسال می شود) وجود دارد- اما الزاما زیاد و قابل توجه ارزیابی کردن تبلیغات صدا و سیما در زمان انتخابات با » پذیرش » آن از سوی مخاطب متفاوت است زیرا اگر چنین بود باید درصد شرکت کنندگان در تهران به جای ده تا دوازده درصد، هفتادو پنج درصد می بود!
این گزارش همچنین می افزاید که مخاطبان از تنوع تبلیغاتی که صدا و سیما از آن ها بهره گرفته راضی بوده اند ، حال آن که تنها تفاوتی که تبلیغات صدا و سیما با موارد مشابه قبلی داشت بهره برداری بیشتر و مداوم تر از ترانه ها و سرودهای محبوب مردمی بوده است.
شش:
نمونه ای از اخبار پخش شده درسی بهمن 1382 از شبکه اول ساعت 21:
– روح الله خمینی: شرکت کنید در انتخابات! 1 دقیقه
– گفتار مجری: مردم ایران فردا در انتخابات شرکت می کنند!
مراجع عظام: وظیفه شرعی و ملی ست!
رئیس جمهور،
ائتلاف ها ، احزاب ، ایرانیان خارج از کشور ،
مردم را به شرکت در انتخابات فرا خوانند.
– دولت آمریکا از ایرانیان خواست تا با عدم شرکت در انتخابات منافع آمریکا را تامین کنند!
– 320 خبرنگار خارجی از حضور مردم در پای صندوقهای رای خبر تهیه می کنند.
قسمت هایی از پیام » رهبر معظم انقلاب اسلامی » 3 دقیقه
پخش کلیپ با آهنگ یانی با تصاویری از خامنه ای ، پرچم جمهوری اسلامی ، روزهای انقلاب ، با برجسته سازی صندوقهای رای ، خمینی ، خاتمی ، پاسداران و … 2 دقیقه
بخش هایی از مصاحبه های خیابانی گزینش و چیده شده از شهر ستانها : همگی در انتخابات باید شرکت کنند تا مشت محکمی بر دهان …! 5 دقیقه
سخنان خامنه ای در باره لزوم شرکت در انتخابات ا دقیقه
گفتار مجری ( بابان ) : سرود ای ایران را به خاطر دارید؟
5 دقیقه

هفت:
یک مطالعه ابتدایی نشان می دهد که مجری و گزارشگر نود و پنج درصد برنامه های سیاسی و خبری پخش شده در دو شبکه مورد بررسی صدا وسیما در این زمان مرد بوده اند.

بهر ه گیری از یافته های این تحقیق با ذکر منبع برای تمام دانشجویان و پژوهشگران ارتباطات ، علوم سیاسی و سایر رشته های مرتبط و نیز رسانه ها آزاد است.

امید حبیبی نیا
پژوهشگر ارتباطات سیاسی

رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات در جهان (٣)

شرط بندی اسکار و نبردهای وبلاگی


رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات مرور هفتگی تازه‌ای در رادیو زمانه است که در دو بخش ایران و جهان بطور گذرا به خبرهای شاخص در این حوزه خواهد پرداخت، تحولاتی که به نوعی زندگی ما در سالهای پایانی دهه اول قرن بیست و یکم در عصر ارتباطات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و قرار است به همه جنبه‌های ارتباطات از منظر سیاسی، فن‌آوری و روانشناختی بنگرد و مخاطب علاقمند به تحولات رسانه ای را در جریان رخدادها، نظریه ها و چشم‌اندازهای روز قرار دهد. از هفته آینده مرور رخدادهای ایران در روزهای پنج شنبه و رخدادهای جهان در روزهای یکشنبه منتشر خواهد شد.

پیروزی اوباما در میدان نبرد وبلاگی

در حالی که بسیاری از کارشناسان از پیروزی قطعی باراک اوباما نامزد دمکرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نبرد رسانه ای در برابر رقیب اصلی خود در حزب دمکرات یعنی هیلاری کلینتون سخن به میان می آورند، یک برآورد تازه توسط برخی از سایت های اینترنتی تحلیل داده های اینترنتی حاکی از غلبه قابل توجه وبلاگ های طرفدار اوباما در برابر کلینتون است. در یک بررسی اخیر توسط کاربران دیگ روشن شده است که از هر سه وبلاگ سیاسی در یک نمونه صد تایی ، در ١.۷مورد نام اوباما ذکر شده است در حالی که در برابر نام کلینتون تنها ١.٣ بار در هر سه وبلاگ سیاسی آمده است.

به علاوه جستجو در اینترنت نشانگر آن است که تعداد وبلاگ های طرفداران اوباما در اینترنت و میزان فعالیت شان به مراتب بیشتر از کلینتون است. باراک اوباما که کتابهای اخیرش در بین کتابهای پرفروش آمریکا هستند و اخیرا نیز برای کتاب صوتی جسارت امید خود جایزه گرمی را دریافت کرده است به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ارتباطات از قدرت استدلال، جذابیت و تبلیغات بهتری نسبت به کلینتون تا به اینجا برخوردار بوده است و نتایج انتخابات درون حزبی نیز نشانگر آن است که وی به تدریج در حال پیشی گرفتن از هیلاری کلینتون است.

نظرسنجی اخیر سایت پولیتکرمی از میان هشتاد و هشت نفر از هواداران حزب دمکرات نیز موید این امر است که هواداران اوباما بیش از هواداران کلینتون به رسانه های آلترناتیو برای کسب اخبار انتخاباتی مراجعه می کنند، در حالی که مرجع اصلی کسب اخبار برای نوزده نفر از هواداران اوباما رسانه های آلترناتیو و پنج نفر وبلاگ ها بوده است این میزان در بین هواداران کلینتون به ترتیب تنها پنج و سه نفر بوده است.

چین سرزمین دزدان آی فون

کمتر از نه ماه پس از عرضه تلفن محبوب و گران بهای آی فون ، برآوردها حاکی است که صدها هزار دستگاه از این تلفن ها بطور غیرقانونی به بازار چین راه یافته است.

اپل در آمریکا با کمپانی تی اند تی برای عرضه این تلفن همه کاره قرارداد بسته است و در اغلب کشورهای اروپایی و خاوردور نیز شرکت های ارتباطی بزرگ طرف قرارداد اپل بوده اند که مشتری برای خرید هر دستگاه باید مشترک این شرکت ها شده و هر ماه مبلغی بابت اقساط تلفن و آبونمان خدمات این شرکت ها بپردازد. اما اینک از چین خبر می رسد که تا پایان ماه دسامبر بیش از ٤٠٠هزار دستگاه ای فون در چین بطور غیر قانونی و شکستن قفل شرکت ارتباطی عرضه کننده آن وجود دارد که با بهایی نازل تر از قیمت رسمی خرید و فروش می شود.

برآوردها حاکی است که قفل شبکه مخابراتی انحصاری بیش از یک میلیون آی فون شکسته شده است.

آی فون یکی از موفق ترین و به اعتقاد برخی موفق ترین پروژه اپل از ابتدای پایه گذاری این شرکت تاکنون بوده است و تنها در شش ماه پایانی سال گذشته بیش از سه میلیون و هفتصد هزار دستگاه به فروش رسانده که به همین میزان نیز در شش ماهه اول امسال پیش فروش کرده است و پیش بینی می شود سقف فروش ای فون در سال 2008 به بیش از نه میلیون دستگاه برسد، این در حالی است که جز آمریکا، کانادا، بریتانیا و کشورهای خاوردور در بسیاری از کشورهای جهان از جمله خاورمیانه و بخش مهمی از اروپا هنوز عرضه رسمی ای فون آغاز نشده است.

سایت سی نت نیوز برآورد می کند که ده درصد از ای فون های فروخته شده از چین سردرآورده اند که برای از میان بردن آبونمان ماه قفل انحصاری شرکت عرضه کننده آنها شکسته شده است. با این حال با توجه به علاقه چینی ها برای استفاده از موبایل های همه کاره به نظر می رسد اپل راه حلی برای عرضه انحصاری آی فون در بازار عظیم چین بیابد.

قمار بزرگ: شرط بندی اسکار

درحالی که بیش از یک هفته به هشتادمین مراسم اسکار باقی نمانده است، شرط بندی بر سر برندگان جوایز اسکار در سایت های قماربازی به اوج خود رسیده است.

به نوشته فوربز در حالی که موسسه قماربازی لاس وگاسی وین و آمریکاز لاین و موسسه بریتانیایی ویلیام هیل پیرمردها سرزمینی ندارند را بخت نخست تصاحب جایزه اسکار بهترین فیلم دانسته اند، قماربازان سایت های پرمشتری بادوگ لایف و بت یواس کفاره را به نسبت دو به یک و سه به یک در برابر پیرمردها سرزمینی ندارند ترجیح داده اند.

مراسم اسکار مهمترین سوژه شرط بندی در دنیای سرگرمی به حساب می آید که در سالهای اخیر ده ها هزار نفر در شرط بندیهای مربوط به آن از طریق سایت های شرط بندی شرکت کرده اند.

در بریتانیا سخنگوی موسسه شرط بندی ویلیام هیل می گوید که انتظار دارد امسال میزان پول شرط بندی در مورد اسکار به ۵٠٠ هزار پوند برسد. ویلیام هیل یک پنجم بازار شرط بندی بریتانیا را در اختیار دارد.

رقیب تازه در این بازار، موسسه معاملات سهام هالیوود است که در سه سال اخیر پیش بینی هایش در زمینه بهترین بازیگر و بهترین فیلم درست از آب در آمده است و در سایر رشته ها نیز درستی پیش بینی هایش ٩٢ درصد برآورد شده است.

در یکی از شرط بندی های آن لاین وضعیت پرسپولیس نامزد بهترین فیلم انیمیشن، ۵ .١٧درصد در برابر هفتاد و پنج درصد شرط بندی روی راتاتوی است.

مردان یوتیوبی، زنان تلویزیونی

نظرسنجی اخیر موسسه تحقیقات رسانه ای نیلسون نشانگر تفاوت بارز جنسیتی در زمینه تماشای ویدئوهای آن لاین است، در حالی که هفتاد درصد مردان ترجیح می دهند قطعات کوتاه ویدئویی از سایت های اشتراک ویدئو مانند یوتیو و می اسپیس را تماشا کنند، زنان دوبرابر بیشتر از مردان علاقمند به تماشای سریال ها و شوهای تلویزیونی از روی سایت های شبکه های تلویزیونی هستند.

در حالی که زنان بیشتر بین ساعات ناهار این برنامه ها را آن لاین تماشا می کنند، مردان بین ساعات نیمه شب تا دم صبح به سایت های اشتراک ویدئو سرک می کشند.

ان بی سی: مجاز، غیرمجاز

هفته گذشته برنامه زنده شبکه ان بی سی با شرکت جین فوندا به دلیل نام بردن فوندا از آلت مردانه در حین برنامه با سروصدای فراوانی در رسانه های آمریکایی روبرو شد، این در حالی بود که در سراسر این برنامه مدعوین در حال نام بردن از آلت زنانه بودند.

پنج شنبه گذشته جین فوندا بازیگر مشهور سینما و ایو انسلر نویسنده مشهور کتاب محبوب «تک گویی های واژن(مهبل)» در برنامه پرمخاطب «شوی امروز» در حال بحث در باره همین کتاب بودند که فوندا از تک گویی با نام آلت مردانه نام برد. این برنامه در دهمین سالگرد برنامه ان بی سی در باره روز مبارزه با خشونت علیه زنان بود.

لحظه ای بعد مجری برنامه در حالی از بینندگان تلویزیون برای پخش ناگهانی این کلمه عذرخواهی کرد که در تمام طول برنامه از اصطلاح علمی و فرهنگی برای آلت زنانه استفاده شده بود، ان بی سی ساعاتی بعد در حین بازپخش این برنامه، این کلمه را سانسور کرد.

آمریکا در بین کشورهای غربی یکی از سخت گیرانه ترین قوانین فدرال حاکم بر شبکه های سراسری عمومی در زمینه نمایش یا نام بردن از مسائل جنسی را دارد.

میلیونها بیننده تلویزیون قربانی آغاز پخش دیجیتال؟

درست یک سال دیگر پخش برنامه های تلویزیونی آنالوگ در آمریکا خاتمه می یابد و برخی از رسانه های آمریکایی از امکان محروم شدن میلیونها آمریکایی از برنامه های تلویزیون سخن به میان آورده اند.

با پایان پخش برنامه های آنالوگ، دستگاه های تلویزیون قدیمی بلااستفاده خواهند ماند و بینندگان تلویزیون باید دستگاه های دیجتال تازه خریداری کنند.

موسسه تحقیقات رسانه ای نیلسون می گوید در حال حاضر ساکنان بیست و یک میلیون خانه در آمریکا از سیستم آنالوگ استفاده می کنند، برآوردها حاکی است که هنوز بسیاری از آنها رغبت چندانی برای خرید گیرنده های دیجیتال ندارند و در چهارده میلیون خانه تنها سیستم موجود آنالوگ است.

بنابراین برای بینندگانی که تلویزیون های دیجیتال یا تبدیل کننده نخرند هجدهم فوریه 2009 روز پایان تلویزیون خواهد بود.

کنگره آمریکا درصدد اختصاص بودجه ای برای کمک به خرید دستگاه تبدیل کننده برای خانوارهای آمریکایی است که به هر یک کوپنی معادل چهل دلار و به بازنشستگان هفتاد دلار خواهد رسید.

بودجه بیست میلیونی جورج بوش برای آموزش همگانی در زمینه تلویزیون دیجیتال و گذر از عصر آنالوگ به دیجیتال در این کشور از سوی منتقدان بسیار ناچیز قلمداد شده است.

عقب نشینی توشیبا از جنگ فرمت های دی وی دی

بیشتر از یک سال و نیم است که با ظهور دو فرمت تازه دیجیتالی برای دی وی دی جنگ گسترده ای بین دو طرف درگیر در صحنه دنیای سرگرمی آغاز شده است، در یک سو دی وی دی با کیفیت بالا (HD DVD) و از سوی دیگر دی وی دی های بلو ری (Blu-ray) که هر یک حامیانی هم در بین کمپانی های تولید و عرضه ویدئو دارند.

اکنون کمپانی توشیبا اصلی ترین سازنده دیسک های اچ دی می گوید که به تولید این ویدئوها پایان خواهد داد. با این که این پیروزی بزرگی برای بلو ری که سونی سازنده اصلی آن محسوب می شود اما مایکروسافت اعلام کرده است که از این تصمیم شگفت زده شده است.

به این ترتیب پیش بینی می شود که در کوتاه مدت عقب نشینی توشیبا سبب تغییر شگرفی در بازار خواهد شد و مشتریان دستگاه های پخش دی وی دی دیجیتال را نیز از سردرگمی نجات خواهد داد.

به این ترتیب کمپانی های یونیورسال، پارامونت، دریم ورکز انیمیشن، اینتل، مایکروسافت و اچ پی در نهایت چاره ای نخواهند داشت تا تسلیم غلبه فرمت رقیب شوند.

توشیبا این تصمیم خود را پس از آن اعلام کرد که ماه پیش کمپانی برادران وارنر نیز به حامیان فرمت بلوری پیوست و ضربه سنگینی به بازار اچ دی توشیبا وارد شد.

هفته گذشته نیز وال مارت بزرگترین کمپانی کرایه ویدئو نیز اعلام کرد که از این پس تنها دی وی دی های بلوری در فروشگاه های خود در آمریکا که بالغ بر چهار هزار فروشگاه می شود عرضه خواهد کرد.

فرمت اچ دی در بین برخی از کارشناسان و سایت های راهنمایی مشتریان طرفدارانی داشت و از نظر قابلیت های فنی برتر از بلوری ارزیابی شده بود با این حال در دنیای رقابت های اقتصادی کیفیت و نقدهای فنی بهتر در برابر ترفندهای بازاریابی جایی ندارند.

خواب آورترین فیلم های سینما

گم گشته در ترجمه، خواب آورترین فیلم برای بریتانیایی ها معرفی شد، به نوشته مترو در نظرسنجی از ٢٠٠٠ نفر که برای فروشگاه سایلنت نایت، بزرگترین سازنده تخت خواب و لوازم مرتبط انجام شده است، فیلم اسکاری سوفیا کاپولا با بیست و سه درصد آرا خواب آورترین فیلم شناخته شد.

سایر فیلم های خواب آور بریتانیایی ها به ترتیب عبارت بوده اند از: جنگ ستارگان: تهدید شبح، جلوه ابدی یک ذهن بی نقص، آسمان وانیلی، یک ذهن زیبا، بقایای روز، کوکب سیاه، رمز داووینچی و بیمار انگلیسی که اغلب آنها از فیلم های برتر سالهای اخیر به شمار می آیند و از قرار معلوم برای بریتانیایی های خواب آور بوده اند.

مطالب مرتبط:
سکس، آزادی بیان و ویدئوهای اینترنتی

رتبه ایران در آزادی بیان: چهارمی از آخراز تلویزیون فارسی اتحادیه اروپا تا اعتیاد به اینترنت

یک بقچه خبر از دنیای این هفته رسانه‌ها

منتشر شده در: زمانه  

تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۸۶          • چاپ کنید

گزارش شاخص‌های توسعه انسانی سال 2007

 ایران در رتبه نودوچهارم توسعه انسانی

بنا بر گزارش شاخص‌های توسعه انسانی در سال‌های 2007 و 2008 که اخیرا توسط برنامه توسعه سازمان ملل منتشر شده است، ایران در میان 177 کشور جهان، در جایگاه 94 قرار دارد.

بنابر این گزارش که نسخه اینترنتی آن به تازگی منتشر شده، ایسلند همچون سال گذشته در صدر کشورهای توسعه یافته است و 9 کشور بعدی پیشرفته به ترتیب عبارتند از: نروژ، استرالیا، کانادا، ایرلند، سوئد، سوئیس، ژاپن، هلند و فرانسه.

ژاپن، سوئیس، ایسلند با هشتاد و یک سال سن امید به زندگی بهترین وضعیت را از این نظر دارند. زامبیا با چهل و یک سال بدترین کشور در این شاخص است که در کنار آنگولا و سیرالئون در قعر جدول امید زندگی وضعیت وخیمی دارند.

شاخص‌های توسعه انسانی که در برگیرنده متغییرهای توسعه و پیشرفت جوامع بشری از نظر طول عمر، سلامت، درآمد سرانه و تحصیلات است به مشخص‌کننده بهترین کشورهای جهان برای زندگی مشهور شده است که بر اساس گزارش اخیر ده کشور ابتدای جدول به همراه سایر کشورهای اروپای شمالی، غربی، آمریکای شمالی، استرالیا و نیوزیلند بهترین کشورهای جهان از نظر سطح معیارهای زندگی به شمار می‌آیند.

رتبه بریتانیا در این بررسی شانزده و آمریکا دوازده بوده است. پایین‌ترین رتبه را در میان کشورهای اروپای غربی پرتقال(29) دارد و اسرائیل(23) خود را به آلمان(22) رسانده است.

کوبا رتبه 51 را در این بررسی کسب کرده است که برای کشوری کوچک با مشکلات اقتصادی بسیار و تحریم‌های اقتصادی آمریکا رتبه‌ای بسیار درخشان در میان کشورهای پیشرفته محسوب می‌شود. به غیر از کوبا در آمریکای لاتین باربادوس، آرژانتین، شیلی، اروگوئه و باهاما نیز در میان کشورهای پیشرفته محسوب شده‌اند. همسایه جنوبی آمریکا یعنی مکزیک در این جدول در جای پنجاهم قرار گرفته است و وضع روسیه با سقوط به جایگاه شصت و هفتم اسف‌بارتر از قبل جلوه می‌کند.

در میان کشورهای منطقه امارات متحده عربی، کویت، قطر، بحرین، عمان و عربستان همگی در گروه کشورهای پیشرفته قرار دارند.

ایران در گروه کشورهای متوسط در جایگاه نود و چهارم قرار دارد که نسبت به سال قبل دو پله صعود کرده است.

امید به زندگی در ایران 70.2 است که به نسبت کشورهای گروه خود وضعیتی متوسط دارد. در این گروه یعنی کشورهای با رشد متوسط ایران در جایگاه بیست و چهارم پس از کشورهایی چون قزاقستان، ارمنستان، ترکیه و لبنان و بالاتر از کشورهایی چون گرجستان، آذربایجان، فلسطین و تاجیکستان قرار دارد.

میزان باسوادی بزرگسالان در ایران بیش از هشتاد و دو درصد گزارش شده است که این میزان در نوزده کشور نخست این جدول صددرصد و در کوبا و کشورهای بلوک شرق سابق نزدیک به صددرصد است، سنگال با 39 درصد جمعیت باسواد، بدترین وضعیت را در این زمینه دارد و از دیگر کشورهای عقب‌مانده در این شاخص می‌توان به مراکش، بوتان، موریتانی و پاکستان اشاره کرد.

72.8 درصد از مجموع درصد کودکان و نوجوانان در ایران به تحصیل اشتغال دارند، درآمد خالص سرانه 7.968 دلار است که این میزان در امارات متحده عربی بیش از 25 هزار دلار و در آمریکا بیش از 41 هزار دلار است. بهترین وضعیت از این نظر را لوکزامبورگ با درآمد سرانه بیش از شصت هزار دلار دارد و بدترین کشور جهان کنگو با 714 دلار است.

رتبه ایران در زمینه امکانات آموزشی 0.792 از 1 است که در این زمینه به وضوح از دیگر کشورهای متوسط عقب‌مانده‌تر است. از نظر شاخص تولید ملی نیز رتبه 0.731 را کسب کرده است. میزان درآمد سرانه مردم با درنظر گرفتن سایر شاخص‌ها منفی 23 را نشان می‌دهد.

ایران در شاخص‌های توسعه انسانی در سال 1975 رتبه‌ای معادل 0.571 کسب کرده بود که ده سال بعد به 0.615 ، در سال 1995 به 0.693 و در سال 2005 به 0.759 رسیده است. در همین حال عمان در همین مدت رتبه خود را از 0.478 به 0.814 رسانده است.

شاخص‌های توسعه میزان فقر را نیز مورد بررسی قرار داده است که برآن اساس سی درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر هستند. میزان جوانمرگی در ایران نیز نزدیک به 8 درصد برآورد شده است. همچنین شش درصد مردم ایران از دسترسی به آب سالم محروم هستند و یازده درصد کودکان زیر پنج سال از کمبود وزن شدید رنج می‌برند. 17.6 درصد از افراد پانزده سال به بالا بی‌سواد هستند.

شاخص‌های توسعه انسانی نشانگر رشد سریع جمعیت ایران در فاصله بیست سال از حدود 33 میلیون نفر به 69 میلیون نفر یعنی بیش از دو برابر است که این میزان رشد تا هفت سال دیگر به نزدیکی 80 میلیون نفر خواهد رسید و به این ترتیب از سرعت رشد سالیانه جمعیت کاسته خواهد شد. این میزان که در بیست سال اولیه 2.4 درصد در سال بود در فاصله سال‌های 2005 تا 2015 به 1.3 کاهش خواهد یافت.

جمعیت شهری ایران سه سال پیش از انقلاب کمتر از نصف جمعیت کشور بود، ولی بیست سال بعد به نزدیک هفتاد درصد و در سال 2015 به نزدیک هفتاد و دو درصد خواهد رسید.

جمعیت زیر پانزده سال کشور نیز که در حال حاضر حدود 29 درصد است در هشت سال آینده به کمتر از 26 درصد کاهش می‌یابد.

میزان باروری زنان ایران در پنج ساله 1970 تا 75 رقمی در حد 6.4 را نشان می‌دهد که یکی از بالاترین میزان باروری زنان در جهان بوده است، اما این میزان در پنج ساله 2000 تا 2005 به کمتر از 2.5 کاهش یافته است.

بلژیک بیشترین میزان پزشک به نسبت جمعیت را در جهان دارد. در این کشور به ازای هرصد هزار نفر 449 پزشک در رشته‌های مختلف تخصصی وجود دارد.

در ایران این میزان 87 نفر است که در گروه کشورهای در حال توسعه با وجود اشتغال به تحصیل شمار بسیاری از دانشجویان در رشته‌های پزشکی در کشور وضعیت خوبی ندارد و مثلا در گرجستان که رتبه کلی‌اش از ایران پایین‌تر است، به ازای هر صد هزار نفر 409 پزشک وجود دارد. مشابه چنین وضعیتی در کشورهای بلوک شرق سابق نیز وجود دارد و بهترین وضعیت در این زمینه را در جهان بلاروس دارد در حالی که رتبه کلی آن از نظر میزان رفاه اجتماعی 64 است.

سوازیلند با 33.4 درصد مبتلا به ایدز وخیم‌ترین وضعیت را در جهان دارد. این میزان در بسیاری از کشورهای آفریقایی از جمله زیمباوه، آفریقای جنوبی و بوتساوانا به میزان بسیاری بالا است.

در ایران میزان مبتلایان به ایدز حدود 0.2 درصد برآورد شده است که به نسبت بسیاری از کشورهای گروه خود از وضعیت بهتری برخوردار است.

میزان سیگاری‌ها در ایران نیز بسیار کمتر از کشورهای گروه خود و مشابه کشورهای پیشرفته است. براساس این برآورد 22 درصد مردان و فقط 2 درصد زنان سیگاری هستند که با توجه به عامل جنسیتی در این زمینه حتی وضعیت بهتری نسبت به کشورهای پیشرفته مانند یونان با 47 درصد سیگاری مرد و 29 درصد سیگاری زن دارد. بدترین وضعیت را مغولستان با 68 درصد مردان و 26 درصد زنان سیگاری و بهترین را غنا تنها با 7 درصد مردان و 1 درصد زنان سیگاری دارند.

ایران دومین کشور جهان است که 40 درصد دانش‌آموزان دبیرستان در آن در رشته‌های علوم، فنی و حرفه‌ای به تحصیل می‌پردازند. اولین کشور میانمار با 42 درصد است. در میان کشورهای پیشرفته مالزی، کره و آمریکا از این نظر درصدر قرار دارند.

لوکزامبورگ با 1576 مشترک تلفن همراه در هر هزار نفر بیشترین میزان تلفن همراه را در جهان دارد، به عبارت دیگر در این کشور هر نفر بیش از یک اشتراک تلفن همراه دارد. در کشورهای ایسلند، نروژ، ایرلند، دانمارک، بریتانیا و ایتالیا در میان بیست کشور نخست نیز وضعیت مشابه ای در جریان است.

در ایران از هر هزار نفر 106 نفر تلفن همراه دارد و 278 نفر تلفن ثابت در اختیار دارد. رکورد تلفن ثابت در جهان را سه کشور سوئد، سوئیس و آلمان دارند که به ازای هر دو نفر بیش از یک خط تلفن موجود است.

در سیزدهمین شاخص توسعه که به ارتباطات و تحقیقات می‌پردازد، میزان مشترکان اینترنت در ایران حدود ده درصد از جمعیت کشور برآورد شده است، در حالی که این میزان در ایسلند نزدیک 87 درصد است. در میان کشورهای پیشرفته بدترین وضعیت را از این نظر کوبا دارد که درصد کاربران اینترنت آن به دو درصد هم نمی‌رسد. در عوض در میان کشورهای در حال توسعه جامائیکا بهترین وضعیت از این نظر را دارد که با حدود 40 درصد کاربر وضعیتی مشابه با برخی از کشورهای پیشرفته دارد.

فنلاند با دارا بودن 7.832 پژوهشگر در هر یک میلیون جمعیت خود سرآمد میزان پژوهشگران در جهان است و پس از آن ایسلند، ژاپن، سوئد، دانمارک و سنگاپور قرار دارند.

در ایران این میزان 1279 نفر اعلام شده است که وضعیت مطلوبی به نسبت سایر کشورهای در حال پیشرفت دارد.

در این شاخص‌ها آمریکا ثروتمندترین کشور جهان است که فاصله‌ای بعید با سایر کشورها حتی در گروه کشورهای پیشرفته دارد و پس از آن با اختلاف بسیار ژاپن قرار دارد که این کشور نیز نسبت با سایر کشورها فاصله بسیار دارد.

در عوض درخشان‌ترین رشد اقتصادی جهان در میان کشورهای پیشرفته از آن سوئد است که در سی سال گذشته همواره رشد بهتری نسبت به سایر کشورها داشته و هم‌اکنون از رشد سالانه بالغ بر 6.2 درصد برخوردار است.

اما در مجموع سرعت رشد اقتصادی چین در جهان بدون رقیب بوده است که به‌طور متوسط 8.4 درصد بوده است. ایران نیز با رشد قابل ملاحظه‌ای در ده سال اخیر موفق شده است میزان رشد اقتصادی خود را به 2.3 برساند در حالی که این میزان از سال 1975 منفی بوده است با این حال دو سال پیش از انقلاب میزان درآمد کشور به بالاترین حد خود تاکنون رسیده است.

ایران دومین کشور جهان در گروه کشورهای درحال توسعه است که بیشترین میزان هزینه را بر اساس ارزش سالیانه تولیدات و خدمات یا تولید ناخالص داخلی به مصارف نظامی اختصاص داده است و در حالی که حدود دوازده درصد بیکار دارد، میزان بیکاری زنان در آن 170 درصد مردان است و نزدیک به دو درصد نیز از داشتن برق محروم هستند.

براساس نوزدهمین شاخص این گزارش میزان بودجه نظامی ایران از 2.9 درصد به 5.8 درصد رسیده است که در این زمینه در جهان رتبه ششم را دارد.

در همین حال ایران بیشترین میزان پناهجویان را در خود جای داده است و با نزدیک به یک میلیون پناهجو، از این نظر تنها با آمریکا که در رتبه دوم قرار می‌گیرد، قابل مقایسه است.

گزارش شاخص‌های توسعه انسانی حاکی است که کم‌ترین میزان قتل عمد در کشورهای پاکستان، سودان و مصر رخ می‌دهد و بیشترین آن در کلمبیا، لسوتو، آفریقای جنوبی، جامائیکا، ونزئلا و السالوادور.

در میان بیست کشور نخست پیشرفته جهان وضع آمریکا از همه در این زمینه بدتر است این کشور همچنین با دارا بودن بیش از دو میلیون زندانی، رکورددار بیشترین زندانی در جهان است.

در ایران در هر صد هزار نفر 2.9 مورد قتل عمد رخ می‌دهد و نزدیک 150.000 زندانی نیز وجود دارد که در این زمینه در جهان در رتبه پنجم قرار دارد.

ایران همچنان جز شمار اندک کشورهای جهان است که رسما مجازات اعدام در آن اجرا می شود.

از نظر شاخص‌های توسعه در رابطه با زنان وضعیت ایران وخیم است و رتبه 84 را دارد و میزان درآمد مردان به‌طور متوسط دو و نیم برابر زنان است، در حالی که عربستان در این زمینه رتبه 70 را دارد.

بیست و نهمین شاخص این گزارش به وضعیت سیاسی و اجتماعی زنان اختصاص دارد که نروژ بیشترین امتیاز را در این زمینه دارد.

در نروژ حدود 39 درصد از کرسی های مجلس در اختیار زنان است و سی درصد از پست‌های مدیریت ارشد کشور را زنان تصاحب کرده‌اند و نیمی از زنان در مشاغل تخصصی و فنی به کار مشغول هستند.

در ایران که رتبه 87 را دارد، تنها 4 درصد کرسی‌های مجلس و 16 درصد پست‌های مدیریت ارشد در اختیار آنها است و 34 درصد از آنان در مشاغل تخصصی و فنی به کار می‌پردازند.

همچمنین در حالی که در سوئد بیش از 38 درصد از وزارتخانه‌‌ها و ادارات دولتی توسط زنان اداره می‌شود این میزان در ایران نزدیک به هفت درصد است.

شاخص‌های توسعه انسانی که هر سال توسط برنامه توسعه سازمان ملل منتشر می‌شود، مهم‌ترین مرجع جهانی برای ارزیابی میزان رفاه اجتماعی و متغییرهای مرتبط در جوامع مختلف به شمار می‌آید.

ایسلند که امسال برای دومین بار بهترین کشور در این شاخص‌ها ارزیابی شده است، کشوری کوچک در شمال اروپا است که کمتر از 350 هزار نفر جمعیت دارد، پیش‌تر از این به مدت شش سال نروژ و پیش از آن نیز کانادا برای سال‌های متمادی بهترین کشور برای زندگی بوده است.

شاخص توسعه اقتصادی در سال 1990 توسط گروهی از اقتصاددانان به سرپرستی آمارتیا سن (اقتصاددان هندی برنده جایزه نوبل)، محبوب الحق (اقتصاددان پاکستانی) و ریچارد جولی (جامعه‌شناس) در LSE (دانشکده اقتصاد لندن) و دانشگاه ییل به عنوان راهنمایی برای ارزیابی توسعه کشورهای مختلف برای سازمان ملل به‌وجود آمد.

مطالب مرتبط:
رتبه ایران در آزادی بیان: چهارمی از آخر


تولید ناخالص داخلی GDP مجموع ارزش مادی تولیدات و خدمات یک کشور در یک دوره زمانی (مثلا یک ساله) است.

منتشر شده در: زمانه  

تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۳۸۶ • چاپ کنید 

رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات در ایران (٢)

رتبه ایران در آزادی بیان: چهارمی از آخر

رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات مرور هفتگی تازه‌ای در رادیو زمانه است که در دو بخش ایران و جهان بطور گذرا به خبرهای شاخص در این حوزه خواهد پرداخت، تحولاتی که به نوعی زندگی ما در سالهای پایانی دهه اول قرن بیست و یکم در عصر ارتباطات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و قرار است به همه جنبه‌های ارتباطات از منظر سیاسی، فن‌آوری و روانشناختی بنگرد و مخاطب علاقمند به تحولات رسانه ای را در جریان رخدادها، نظریه ها و چشم‌اندازهای روز قرار دهد. از هفته آینده مرور رخدادهای ایران در روزهای پنج شنبه و رخدادهای جهان در روزهای یکشنبه منتشر خواهد شد.

ایران در قعر جدول آزادی بیان در جهان

در گزارش سالیانه گزارشگران بدون مرز، از تعقیب قضایی بیش از پنجاه روزنامه نگار در ایران در سال گذشته سخن به میان آمده و به وضعیت وخیم نشریات محلی و روزنامه نگاران کرد اشاره شده است.

در این گزارش همچنین به بازداشت زنان نویسنده و روزنامه نگار نیز پرداخته شده و از جمله به بازداشت جمعی 22 روزنامه نگار و وب نگار زن ایرانی در تجمع 13 اسفند ماه 1385 اشاره شده است.

گزارشگران بدون مرز باردیگر از ایران با عنوان بزرگترین زندان روزنامه نگاران خاورمیانه با ده روزنامه نگار بازداشتی یاد کرده است.

در بخشی از این گزارش به حکم اعدام عدنان حسن پور روزنامه نگار هفته نامه کردی ئاسو نیز مورد اشاره قرار گرفته است. عدنان حسن پور به گفته مقامات قضایی ایران به اتهامی به غیر از فعالیت های مطبوعاتی مورد محاکمه قرار گرفته است وی متهم به مواردی چون عبور دادن متهمان از مرز و جاسوسی شده است.

در بخش دیگری از این گزارش از اقدامات ناموفق اتحادیه اروپا در برابر جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای ناقض آزادی بیان یاد شده است و آمده است: «بزدلی برخی از کشورهای غربی و نهادهای بین المللی خود به تهدیدی برای آزادی بیان بدل شده است».

در گزارش جداگانه ای همچنین به وضعیت روزنامه نگاران در افغانستان پرداخته شده است و کارنامه این کشور در زمینه آزادی بیان را نیز مردود شمرده است، در این کشور علاوه برحملات، آدم ربایی ها و قتل هایی که توسط طالبان صورت می گیرد، روزنامه نگاران افغانی از سوی دولت و دادگاه ها نیز زیر فشار شدیدی قرار دارند. اخیرا یک دانشجوی روزنامه نگاری در این کشور به اتهام توهین به اسلام به اعدام محکوم شده است، این در حالی است که وب نویسی به نام آرش بی خدا اعلام کرده است که نوشته هایی که پرویز کامبخش به دلیل تکثیر آن مورد اتهام قرار گرفته است در اصل از روی سایت وی برداشته شده بوده است. با این حال هنوز مقامات قضایی در برابر درخواست معترضان داخلی و جامعه بین المللی برای عفو پرویز کامبخش سکوت کرده اند.

گزارشگران بدون مرز همچنین به ترور ذکیه ذکی پرداخته اند که پلیس هیچ اثری از قاتلان وی نیافت. پرونده ترور شکیبا سانگه آماج گزارشگر و مجری برنامه های تلویزیون خصوصی شمشاد نیز بدون بازداشت مظنونان مختومه شد.

در رده بندی آزادی رسانه ها از سوی این سازمان ایران با چهار پله سقوط در رتبه 166 و در قعر جدول آزادی بیان در میان 169 کشور جهان قرار گرفته است. افغانستان نیز با یک سقوط دوازده پله ای به رتبه 142 رسیده است.

حکم اعدام برای یک روزنامه نگار

یعقوب مهرنهاد، روزنامه نگار و وبلاگ نویس در استان سیستان و بلوچستان به اعدام محکوم شده است. وی که دبیرکل انجمن صدای عدالت در این استان بوده است توسط دادگاه انقلاب اسلامی این استان به ترویج خط مشی مبارزه مسلحانه و همکاری با شورشیان بلوچ در این منطقه متهم و در یک دادگاه سریع بدون حضور وکیلش به اعدام محکوم شد.

برخی از گزارشها همچنین از شکنجه این روزنامه نگار وفعال مدنی که از ده ماه پیش در بازداشت وزارت اطلاعات بوده است حکایت می کند.

خبرنامه امیرکبیر پیش تر گزارش داده بود که بازداشت یعقوب مهرنهاد پس از برگزاری جلسه ای تحت عنوان «جوانان پرسشگر، مسئولان پاسخگو» در زاهدان رخ داده است.

سازمان عفوبین الملل نسبت به صدور حکم اعدام یعقوب مهرنهاد اعتراض کرده و نسبت به وضعیت وی ابراز نگرانی کرده است.

وی سومین روزنامه نگاری است که در ماههای اخیر توسط شعبه های امنیتی دادگاه های انقلاب اسلامی به اعدام محکوم می شود، عدنان حسن پور و هیوا بوتیمار به اتهام محاربه به اعدام محکوم شدند، گفته می شود دیوان عالی قضایی جمهوری اسلامی حکم اعدام حسن پور را تایید و حکم بوتیمار را نقض کرده است.

تابستان گذشته در هنگام حضور محمود احمدی نژاد رئیس جمهور اسلامی ایران در دانشگاه کلمبیا، دانشجویان این دانشگاه از وی در باره صدور حکم اعدام دو روزنامه نگار در ایران پرسیدند وی صدور هر گونه حکم اعدامی را برای روزنامه نگاران تکذیب کرد، هنگامی که به وی نام این دو روزنامه نگار کرد یادآوری شد وی گفت که این افراد را نمی شناسد و این ها شایعاتی است که دشمنان نظام درست می کنند.

یعقوب مهرنهاد 28 ساله که پدر سه فرزند است، در منطقه سیستان و بلوچستان برای پیگیری وضعیت جوانان، زنان و اداره کلاسهای آموزشی و فرهنگی از طریق انجمن غیر دولتی صدای عدالت مشهور است.

سیمای جمهوری اسلامی وارد می شود!

پس از گل کردن سری سی دی های اپوزیسیون احمق در بین برخی محافل که اخیرا بر روی اینترنت نیز منتشر شده است، توجه سیمای جمهوری اسلامی نیز به رسانه های موسوم به لس آنجلسی جلب شده است.

به دنبال راهپیمایی سالیانه بیست و دوم بهمن که از سوی نهادهای حکومتی سازمان دهی می شود، اخبار 20:30 شبکه سوم که مخاطبان جوان تری دارد در زمینه بازتاب این راهپیمایی در میان رسانه های فارسی زبان خارج از کشور از برنامه یکی از شبکه های سلطنت طلب مستقر در لس آنجلس برای هجو رسانه های فارسی زبان استفاده کردند.

در این برنامه مجریان پارس تی وی که پیش تر هدف تمسخر برنامه درون گروهی بسیج تحت عنوان اپوزیسیون احمق قرار گرفته بودند به مردم ایران راهکارهایی برای مختل کردن فعالیت های حکومت و تشدید اعتراض های مردمی ارائه می دهند که از جمله این راهکارهای ساده لوحانه پخش میخ در اتوبانها برای پنجر کردن اتومبیل ها و ایجاد راه بندان، ریختن چسب به درهای ساختمان های دولتی و وزارتخانه ها و حتی مغازه ها است.

در برنامه اپوزیسیون احمق که از سوی گروه فرهنگی هدف در سال 1385 همزمان با پخش سریال شب های برره تهیه و به صورت سی دی بین اعضای بسیج توزیع شده و یا در برخی از دانشگاه ها و مراکز فرهنگی بسیج به نمایش در آمد، تماس گیرندگان با استفاده از مضمون و کاراکترهای این سریال طنز، مجریان برنامه های سیاسی شبکه های تلویزیونی لس آنجلسی را مسخره کرده و «سرکار می گذاشتند».

شب بعد، اخبار 20:30 ویدئویی از تماس یک بیننده با تلویزیون صدای آمریکا پخش کرد که در آن تماس گیرنده در توضیح شیوه های شرکت دادن اجباری مردم در راهپیمایی 22 بهمن سخنان اغراق آمیزی برزبان آورد که بدون واکنش خاصی از سوی هوشنگ بهارلو مجری برنامه روبرو شد. برخی از وب نگاران و کاربران سایت های تعاملی اشتراک لینک مانند بالاترین با توجه به سابقه چنین تلفن ها و تماس های «سرکاری» با رسانه های فارسی زبان مستقر در آمریکا، معتقدند که این تماس اخیر از سوی گردانندگان اخبار 20:30 شبکه دوم برای مسخره کردن صدای آمریکا و پرکردن برنامه خبری خود با این سوژه صورت گرفته است، ادعایی که البته با توجه به سابقه رویکرد تازه صدا و سیما در برخورد با رسانه های خارج از کشور دور از ذهن هم نیست.

سنتوری در بازار سیاه می خواند

نزدیک به یک سال پس از آن که معاونت سینمایی وزارت ارشاد از اکران به سنتوری، آخرین ساخته داریوش مهرجویی سرباز زد، در هفته گذشته این فیلم همزمان سر بازار مخفی ویدئو و شبکه اینترنت درآورد.

سنتوری در نظرسنجی های جشنواره فجر سال گذشته فیلم منتخب تماشاگران محسوب شد اما در مراسم پایانی جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران بطور مشترک به اخراجی ها و سنتوری ها تعلق گرفت.

در حالی که اداره نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی دلایل اصلی توقیف سنتوری را اعلام نکرد ولی گفته می شود که هراس از الگوپذیری نوجوانان از شخصیت های فیلم و روی آوردن آنها به موادمخدر یکی از دلایلی بوده است که در مذاکرات شفاهی طرح شده است. اکران این فیلم تنها سه روز پیش از موعد اکران به دستور صفار هرندی، وزیر ارشاد متوقف شد.

سنتوری داستان یک نوازنده و خواننده مشهور است که به اعتیاد دچار می شود و زندگی خانوادگی و حرفه ایش درهم می پاشد.

در پی انتشار سی دی ها و دی وی دی های غیرمجاز این فیلم، داریوش مهرجویی خواستار اکران فوری هجدهمین فیلم خود برای جلوگیری از زیان های ناشی از توزیع ویدئوی قاچاق آن شد و از مردم خواسته است تا از خرید این فیلم که «مال دزدی و حرام» است خودداری کنند.

سرقت و توزیع فیلم های ایرانی در بازار مخفی با بهای نازل مشکل تازه ای است که در دو سال اخیر بطرز گسترده ای سینمای ایران را پیش از پیش با بحران اقتصادی و مشکل افت مخاطب روبرو ساخته است.

پروین اردلان و جایزه اولاف پالمه

پروین اردلان روزنامه نگار و فعال زن ایرانی، هفته گذشته به عنوان برنده جایزه امسال بنیاد اولاف پالمه اعلام شد.

این جایزه به کسانی تعلق می گیرد که نقش مهمی در زمینه فعالیت های مرتبط با حقوق بشرداشته اند و از جمله برندگان آن در سالهای پیش می توان به خاویر پرز دکوئیار دبیروقت کل سازمان ملل، واسلاو هاول رئیس جمهور چک و کوفی عنان دبیر کل پیشین سازمان ملل اشاره کرد.

در بیانیه بنیاد اولاف پالمه نخست وزیر فقید سوئد آمده است که پروین اردلان با وجود تهدید، تعقیب و آزار به مبارزه برای دستیابی به آرمانهای خود در جهت احقاق حقوق زنان ایرانی ادامه داده است.

پروین اردلان که فارغ التحصیل رشته های روزنامه نگاری و مطالعات زنان است سردبیر نشریه اینترنتی تریبون فمنیستی ایران بود که به دستور دادستانی تهران از ادامه فعالیت آن جلوگیری به عمل آمد.

رضایت صفارهرندی از وضعیت سینما

صفار هرندی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از وضعیت کنونی سینما و جشنواره امسال فجر ابراز رضایت کرد این سخنان در حالی ایراد شد که بسیاری از سینماگران نسبت به تشدید ممیزی یا کنار گذارده شدن برخی از فیلم ها در جشنواره امسال ابراز نگرانی کرده بودند.

صفار هرندی در گفتگو با اخبار شبکه دوم سیما گفت در جشنواره امسال فیلم هایی وجود داشته است که از «گروهک منافقین خلق و یا رژیم پهلوی» دفاع کرده و برای آنها دلسوزی کرده بود.

وی باردیگر تاکید کرد که فیلم های امسال جشنواره نشانگر طرز فکر و سیاست های فرهنگی دولت نهم است، وزیر ارشاد همچنین مدعی شد که در حال حاضر 90 روزنامه در سطح کشور منتشر می شود که بیشتر آنها مخالف دولت هستند و کاریکاتورهای زشت و موهنی از رئیس جمهور و وزرا در آنها به چاپ می رسد ولی هیچ شکایتی از آنها به عمل نمی آید.

در حالی که روزنامه ایران به عنوان ارگان دولت در کنار روزنامه های پرتیراژی چون همشهری و جام جم به تبلیغ سیاست های دولت می پردازند، دولت اخیرا تصمیم گرفته است تا روزنامه جدید رایگانی با عنوان آتیه راه اندازی کند تا رسانه دیگری برای تبلیغ عملکرد خود در اختیار داشته باشد.

توقیف سایت توهین کننده به نوه آیت الله خمینی

به دنبال جنجال مرتبط با رد صلاحیت نوه دختری آیت الله خمینی در انتخابات مجلس، سایت نوسازی در ایام موسوم به دهه فجر در ایران حسن خمینی نوه پسری وی را نیز مورد شماتت قرار داد و در مطلبی تحت عنوان «راز لپ های گل انداخته سید حسن خمینی» وی را به دریافت بی ام و هشتاد میلیون تومانی و زندگی مرفه در شمال تهران متهم کرد.

این نوشته که در پاسخ به اعتراض حسن خمینی نسبت به رد صلاحیت ها منتشر شده بود به اعتقاد بسیاری از اصول گرایان و اصلاح طلبان نیز توهین آمیز تلقی شد و خواستار برخورد با آن شدند.

مهدی کروبی از برخوردی با اهانت کنندگان که آنها را پشیمان کند و علی شریعتمداری از دوستان نادان در اطراف احمدی نژاد سخن به میان آوردند.

البته کیهان روز بعد، از اینکه این سایت را به رئیس جمهور نزدیک دانسته بود پوزش خواست.

به دنبال این اعتراضات مشاوران فرهنگی و مطبوعاتی رئیس جمهور در نامه سرگشاده وابستگی هر سایتی به رئیس جمهور به جز سایت های رسمی را تکذیب کردند. به دنبال انتشار این نامه، سایت نوسازی به دستور معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد توقیف شد.

سعید مرتضوی دادستان تهران نیز از فیلتر شدن این سایت و چهار سایت دیگر به دلیل مسموم کردن فضای انتخاباتی خبر داد و در ضمن به آغاز فعالیت دفتر اینترنت در دادستانی برای رسیدگی به تخلفات و مسائل حقوقی اشاره کرد.

در تازه ترین خبر مرتبط با این موضوع آیت الله توسلی رئیس دفتر سابق رهبر پیشین جمهوری اسلامی در حین سخن گفتن از موضوع توهین به نوه خمینی در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام دچار ایست کامل قلبی شد و درگذشت.


 

مطالب مرتبط:
سکس، آزادی بیان و ویدئوهای اینترنتی

از صدسالگی قانون مطبوعات تا پورنوگرافی

از تلویزیون فارسی اتحادیه اروپا تا اعتیاد به اینترنت

یک بقچه خبر از دنیای این هفته رسانه‌ها

منتشر شده در: زمانه  

تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۳۸۶                    • چاپ کنید

رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات درجهان (٢)

سکس، آزادی بیان و ویدئوهای اینترنتی

بیلبورد
رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات مرور هفتگی تازه‌ای در رادیو زمانه است که در دو بخش ایران و جهان بطور گذرا به خبرهای شاخص در این حوزه خواهد پرداخت، تحولاتی که به نوعی زندگی ما در سالهای پایانی دهه اول قرن بیست و یکم در عصر ارتباطات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و قرار است به همه جنبه‌های ارتباطات از منظر سیاسی، فن‌آوری و روانشناختی بنگرد و مخاطب علاقمند به تحولات رسانه ای را در جریان رخدادها، نظریه ها و چشم‌اندازهای روز قرار دهد. از هفته آینده مرور رخدادهای ایران در روزهای پنج شنبه و رخدادهای جهان در روزهای یکشنبه منتشر خواهد شد.

پایان اعتصاب نویسندگان آمریکا
پس ازصد روز اعضای اتحادیه نویسندگان رسانه های آمریکا که شامل فیلمنامه نویسان سینما، تلویزیون و انجمن منتقدان سینما و تلویزیون هستند با شرکت در یک رای گیری، به پایان اعتصاب رای دادند.

رایزنی های روزهای اخیر هیئت مدیره اتحادیه با استودیوها و شبکه های تلویزیونی بر سر حقوق و مزایای بیشتر از جمله تعلق گرفتن درصدی از پخش ویدئویی یا انتشار اینترنتی آثار به نویسندگان به نتیجه رسیده است.

این اعتصاب که از روز پنجم نوامبر آغاز شده بود نمایش بسیاری از فیلم ها، شوها و سریالهای تلویزیونی آمریکا را با وقفه یا مشکل روبرو ساخت وسبب لغو مراسم همیشگی شصتمین جوایز سالیانه گلدن گلوب به دلیل حمایت اتحادیه بازیگران آمریکا از اتحادیه نویسندگان، شد.

نگرانی استودیوها و شبکه های تلویزیونی از مبتلا شدن مراسم اسکار به سرنوشت گلدن گلوب سبب شتاب بخشیدن به رایزنی ها برای پایان بخشیدن به اعتصاب شد.

براساس این توافق، نویسندگان در دو سال نخست پخش برنامه های تلویزیونی خود برای هر برنامه دستمزدی پایه ای در حدود ١۲٠٠ دلار علاوه بر دستمزد اولیه خود دریافت می کند و در سال سوم در دو درصد از سود خالص پخش کننده سهیم می شوند.

این دومین اعتصاب طولانی نویسندگان رسانه های آمریکا از سال ١۹۸٨ بود که با پیروزی این اتحادیه به پایان رسید.

برآورد موسسه توسعه اقتصادی لس آنجلس حاکی است که اعتصاب نویسندگان ۷٣٣ میلیون دلار به صنعت سینما و تلویزیون ضرر زده است.

خواستگاری «همچنان» نافرجام مایکروسافت از یاهو
سرانجام یاهو پس از ده روز به پیشنهاد مایکروسافت برای ادغام در آن شرکت پاسخ منفی داد، این در حالی است که برخی از اعضای هیئت مدیره اشاره کرده اند که یاهو ترجیح می دهد با گوگل پیوند ببندد. گوگل در حال حاضر بخش اعظم بازار موتورهای جستجو و تبلیغات اینترنتی را در انحصار خود دارد.

با این حال مدیر یاهو خواستار افزایش قیمت پیشنهادی مایکروسافت شد که بلافاصله با موافقت مایکروسافت روبرو شد.

یاهو اعلام کرده است که در حال بررسی پیشنهاد جدید است اما برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که یاهو درصدد است تا با این ترفندها نظر گوگل را به سوی خود جلب کند.

در همین حال یاهو از عرضه برنامه جدیدی برای استفاده از اینترنت در گوشی های موبایل خبر داده است که در عین حال که استفاده همزمان از پیام برهای مختلف نظیر یاهو، ام اس ان و گوگل تالک را به صورت یکجا امکان پذیر می سازد، امکان دسترسی همزمان به سایت های اجتماعی نظیر فیزبوک و ای میل را نیز فراهم می آورد و در همین حال می تواند از روی ای میل اس ام اس بفرستد.

یاهو که این ابزار خود را در کنگره جهانی موبایل در بارسلونا عرضه کرده است از عرضه آن از ماه مارس با همکاری تی موبایل و نوکیا در اروپا خبر داده است.

خبر دیگر مرتبط با یاهو در هفته گذشته خرید برنامه پخش ویدئو توسط یاهو به مبلغ ١٦٠ میلیون دلار بود که بزرگراه این کمپانی برای ورود به بازار ویدئوی اینترنتی خواهد بود.

یاهو از این فن آوری برای پخش اخبار، خبرهای ورزشی و خبرهای دنیای سرگرمی در سایت های خود و نیز کمپانی های آگهی دهنده استفاده خواهد کرد.

اکنون یاهو با ١۴٠٠٠ کارمندش در سراسر جهان، در هفته گذشته دست پر به بازار رسانه ها بازگشته است. در حال حاضر حدود هفتاد و پنج شرکت عظیم رسانه ای در سراسر جهان وجود دارند که همگی به ویدئوی اینترنتی روی آورده اند.

بریتانیا رو در روی دزدی اینترنتی
در بریتانیا یکی از سخت گیرانه ترین قوانین در برابر کاربران اینترنتی که از سایت های اشتراک فایل موسیقی، فیلم، نرم افزار، برنامه تلویزیونی، بازی رایانه ای و کتاب یا مجله آن لاین دانلود می کنند در حال تدوین است.

هفته گذشته روزنامه تایمز از لایحه دولت بریتانیا برای محروم کردن سارقان اینترنتی از دسترسی به اینترنت خبر داد و نوشته بود براساس این طرح شرکت های عرضه کننده خدمات اینترنتی باید مشخصات کاربران متخلف را به دادگاه ارائه کنند.

درحالی که برخی از کارشناسان از امکان تشخیص بهتر کاربرانی که از برنامه های اشتراک فایل استفاده می کنند سخن به میان آورده اند به نظر می رسد شرکت های ارائه کننده خدمات اینتزنتی تمایلی به ردیابی و یا افشای محتوای دانلود کاربران خود ندارند.

هفته گذشته دادگاه عالی اروپا در رای خود حفظ حریم شخصی کاربران اینترنت را مانع از پیگرد قضایی کاربران متخلف از طریق ارائه مشخصات آنها به کمپانی های تولید و توزیع موسیقی و فیلم دانسته بود.

اسپیلبرگ و المپیک چین
استیون اسپیلبرگ، کارگردان سینما که به نوعی پدرخوانده هالیوود لقب گرفته است در اعتراض به ناکافی بودن دیپلماسی چین در برابر بحران دارفور، از سمت مشاورهنری المپیک ٢٠٠۸ پکن استعفا داد.

در بیانیه ای که از سوی او منتشر شد دولت چین به تساهل در وارد آوردن فشار به سودان برای پایان بخشیدن به بحران انسانی در دارفور متهم شده است. در جریان درگیریهای داخلی سودان حداقل دو میلیون نفر آواره و دویست هزار نفر براثر گرسنگی، بیماری و جنگ کشته شده اند.

جنبش رهایی بخش سودان که با دولت مرکزی این کشور در نبرد است از این اقدام اسپیلبرگ ستایش کرده و گفته است که تاریخ از نقش وی برای کسی که شهرت و ثروت را فدای انسانیت کرد به نیکی یاد خواهد کرد.

چین شریک اقتصادی اصلی دولت سودان است که دو سوم نفت این کشور را خریداری می کند.

سینه بند ٣٠٠٠ دلاری شکیرا
سوتین (سینه بند) شکیرا در یک مزایده اینترنتی به مبلغ ٣٠٠٠دلار به فروش رفت، شکیرا این مزایده را برای کمک به کودکان نیازمند ترتیب داده بود.

شکیرا ٤٠ قطعه از لباس های خود را به بنیاد پابرهنگان بخشیده است تا از طریق مزایده آنها برای این موسسه کمک مالی جمع آوری شود.

تاکنون شصت هزار دلار از فروش لباس های شکیرا برای کمک به کودکان فقیر جمع آوری شده است و یکی هوادار نیز ١٤ هزار دلار برای ملاقات با وی پرداخت کرده است.

این موسسه در حال حاضر در حال بنای یک مدرسه برای کودکان فقیر در کلمبیا یعنی کشور زادگاه شکیرا است. دامنی که شکیرا در حین اجرای ترانه Hips Don’t Lie بر تن داشت نیز از لباس های محبوب در این مزایده بودند.

شکیرا ایزابل مبارک ریپل متولد دوم فوریه ١۹۷۷، یکی از پرطرفدارترین خواننده های چند سال اخیر موسیقی پاپ بوده است که مجلات عامه پسند برای چاپ تصاویر اختصاصی از وی بر روی جلد خود به رقابت می پردازند. با نه جایزه گرمی و فروش پنجاه میلیون آلبوم در سراسر جهان و اولین خواننده آمریکای لاتین در تاریخ موسیقی آمریکا است که به صدر جدول صد ترانه برتر این کشور رسید.

امنیت اینترنت برای کودکان و نوجوانان
به منظور آگاه کردن کودکان و نوجوانان از شیوه های افزایش امنیت در زمینه اطلاعات شخصی و برقراری ارتباط، در بریتانیا روزی به عنوان روز اینترنت ایمن نامگذاری شده است که مشابه چنین برنامه ای در سراسر اروپا نیز اجرا خواهد شد.

بنا بر یک مطالعه بین المللی بیش از هفتاد و پنج درصد والدین نمی دانند که کودکانشان در اینترنت چه می کنند.

به گفته کارشناسان یکی از مشکلات تازه در این زمینه انتشار عکس های سکسی یا نیمه سکسی نوجوانان در سایت های اجتماعی نظیر مای اسپیس و احتمال سوء استفاده از آنها توسط بیمارانی است که به رابطه جنسی با کودکان تمایل دارند.

موسسه حمایت از کودکان در اینترنت در بریتانیا می گوید که در برخی موارد کودکان و نوجوانان از هم سن بودن فردی که با او در حال چت اینترنتی هستند مطمئن نیستند و قرار ملاقات های بعدی می تواند در این صورت مشکل زا باشد. سال گذشته این موسسه خبر داده بود که با کمک پلیس با حضور در چت روم ها یا سایت های اجتماعی درپی شکار بچه بازها در اینترنت از طریق جا زدن خود به عنوان یک نوجوان بوده اند.

بازچاپ کارتن های پیامبر اسلام
روزنامه های دانمارکی باردیگر یکی از کاریکاتورهای حضرت محمد را چاپ کردند.

دو سال پیش چاپ این کاریکاتورها سبب خشم مسلمانان در کشورهای مختلف و حمله به سفارت دانمارک در تهران شده بود.

روزنامه های دانمارکی با اعلام تعهد خود به آزادی بیان پس از کشف توطئه ترور یکی از کاریکاتوریست ها اقدام به چاپ مجدد این کارتون کردند.

سازمان امنیت دانمارک اعلام کرده است که سه نفر را به اتهام اقدام به ترور یک کاریکاتوریست بازداشت کرده است.

یکی از روزنامه های دانمارکی نیز همه دوازده کاریکاتور را منتشر کرده است. با اینکه سازمان امنیت دانمارک نام کاریکاتوریست هدف ترور را اعلام نکرده است اما روزنامه یلاندس پستن که اولین بار این کارتن ها را چاپ کرده بود در سایت خود از کورت وسترگارد نام برده است.

کورت وسترگارد ٧١ ساله در بیانیه ای گفته است البته پس از آگاه شدن از توطئه قتلش ترسیده است اما این ترس سپس جای خود را به خشم و غیظ داده است.

سی ان ان و شهروند روزنامه نگار
پس از گاردین و چند رسانه دیگر که بخشی از سایت خود را به انتشار نوشته ها یا گزارشهای مخاطبان خود اختصاص دادند، اکنون سی ان ان نیز درصدد برآمده است تا سایت مستقلی را به شهروندان روزنامه نگار اختصاص دهد.

اصطلاح شهروند روزنامه نگار در سالهای اخیر در روزنامه نگاری مطرح شده است و مبنای آن درهم ریختن رابطه سنتی رسانه- مخاطب و شریک کردن مخاطب در تولید رسانه ای است، سایت هایی چون ایندی میدیا در اوایل دهه جاری براساس این رویکرد پدیدار شدند.

مشخصه های روزنامه نگاری شهروندی را می توان در: مشارکت مخاطب در تولید، رسانه های مستقل، دسترسی مستقیم به ادیتور سایت ها برای ارسال متن، گزارش تصویری، صدا یا ویدئو، بازانتشار گزارشها در رسانه های دیگر و انتشار برنامه های رادیویی تلویزیونی شخصی دانست.

انتشار ویدئوها و تصاویر مربوط به اتفاقات روزمره نظیر برخورد پلیس ایران با زنان و دختران در اینترنت نیز که توسط رسانه های جریان اصلی نیز مورد استفاده قرار گرفت نمونه درخشانی از روزنامه نگاری شهروندی به حساب می آید.

اوه مای نیوز یکی از اولین و مشهورترین سایت های تعاملی شهروندی روزنامه نگاری است که ظرف کمتر از سه سال به یک سایت بین المللی معتبر با برنامه های رادیویی و تلویزیونی بدل شده که توجه سرمایه گذاران جهانی از جمله بانک ژاپنی سافت بانک برای سرمایه گذاری در آن را به خود جلب کرده است. این سایت می گوید هم اکنون بیش از ده هزار گزارشگر در سراسر جهان دارد که برخی از آنها روزنامه نگار حرفه ای به حساب می آیند.

سی ان ان پیش تر بخشی را به عنوان iReporter در سال ٢٠٠٦ به سایت خود افزوده بود ولی از روز چهارشنبه آن را مستقل کرده است. زیرا ارزیابی سی ان ان حاکی از موفقیت و استقبال از این بخش بوده است که با ١٠٠هزار عکس و گزارش ویدئویی در ارتباط با رخدادهای روز مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است.

نسخه آزمایشی این سایت جدید که روز چهارشنبه آغاز به کار کرد همان نام ireporter.com را دارد هم اکنون راه اندازی شده است و از نظر شکل ظاهری شبیه یوتیوب یا دیلی موشن است.

این اولین سایت مستقلی است که سی ان ان از زمان تاسیس سایت اصلی خود در سال ١٩٩۵ راه اندازی کرده است.

سوزان گرانت مدیر اجرایی بخش خبر سی ان ان می گوید که مشترکان این سایت خود تصمیم می گیرند که
چه چیزی خبر است.

جوایز آکادمی هنرهای سینمایی و تلویزیونی بریتانیا
شصتمین دوره جوایز بفتا که از سوی آکادمی هنرهای سینمایی و تلویزیونی بریتانیا ارائه می شود، هفته گذشته در لندن برپا شد.

در بخش فیلم، کفاره به دو جایزه بهترین فیلم وبهترین برنامه ریزی تولید دست یافت. این انگلستان است ساخته شین مدوز نیز به عنوان بهترین فیلم بریتانیایی معرفی شد و فیلم آلمانی زندگی دیگران نیز جایزه بهترین فیلم خارجی را گرفت.

جوئل و اتان کوئن برای فیلم پیرمردها سرزمینی ندارند جایزه بهترین کارگردانی را گرفتند. سایر جوایز اصلی این بخش عبارتند از: فیلمنامه: جونو، فیلمنامه اقتباسی محفظه نجات و پروانه، انیمیشن: راتاتوی، بازیگر مرد: دانیل دی لوئیس، بازیگر زن: ماریون کوتیلار.

جایزه بفتا که اسکار بریتانیایی خوانده می شود از سال ١٩٤٨ توسط کارگردانها و تهیه کننده های مشهور بریتانیایی پایه گذاری شد و یکی از مهمترین جوایز سالیانه تلویزیونی و سینمایی سال محسوب می شود.

جنجال ویدئوی سکسی و آزادی بیان در هنگ کنگ
پلیس هنگ کنگ به دلیل انتشار تصاویر و فیلم های سکسی یک خواننده محبوب هنگ کنگی در اینترنت، نه نفر را در این کشور بازداشت کرده است.

این موضوع که در روزهای اخیر در هنگ کنگ انعکاس وسیعی داشته است و به مباحث گسترده ای در زمینه تحدید آزادی بیان دامن زده است و روز یکشنبه نیز چهارصد نفر در اعتراض به این سخت گیریها دست به راهپیمایی زدند.

کاربران اینترنت در هنگ کنگ با انتشار تومار، نوشتن مطالبی در وبلاگ ها و یا سایت ها نسبت به قانون ضد پورنوگرافی این منطقه اعتراض کرده و آن را کسالت بار و از مد افتاده تلقی کرده اند.

سایت روزنامه نگاری شهروندی هنگ کنگ، در روزهای اخیر با مطالب و نقدهای بسیاری در زمینه عملکرد پلیس این منطقه خودمختار روبرو شده است.

جیلیان چونگ، خواننده و بازیگرمشهور هنگ کنگی که انتشار ویدئو و تصاویر سکسی سالهای گذشته اش در اینترنت سبب دخالت پلیس شده است در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که سالها پیش هنگامی که برهنه در برابر دوربین ویدئوی یک خواننده مرد ظاهر شده است احمق بوده است، شبکه های تلویزیونی هنگ کنگ همچنین در روزهای اخیر گزارشها و مصاحبه های بسیاری با وی در حال گریه پخش کرده اند.

در همین حال برخی رسانه های چینی و استرالیایی از سرقت تصاویر قدیمی این خواننده مشهور از روی یک لپ تاپ خبر دادند و گفته اند که این ویدئو و تصاویر تا پیش از آنکه به دستور پلیس از روی سایت های هنگ کنگی برداشته شوند نزدیک به سی میلیون بار دیده شده بودند.

در سال ٢٠٠٦ نیز یک عکاس پاپارتزی تصاویری از وی را در حال تعویض لباس در یک فروشگاه منتشر کرد که انتشار آن در یک مجله هنگ کنگی به فروش بی سابقه آن منجر شده بود و کار به یک دعوای حقوقی طولانی کشیده شد.

کتابهای آن لاین
با آنکه هنوز از خواندن کتاب های آن لاین استقبال مورد انتظار به عمل نمی آید ولی هفته گذشته دو انتشاراتی عظیم انگلیسی زبان یعنی راندم هاوس و هارپرکولینز در یک روز اعلام کردند که قصد دارند کتابهای خود را به صورت آن لاین و به بهایی ناچیز به مشترکان خود عرضه کنند.

برخی معتقدند که تاکنون به دلیل آنکه گستردگی کم وسایلی که بتوان با آن کتابها، روزنامه ها و مجلات را بصورت الکترونیکی خواند، استقبال زیادی از این شیوه خواندن در میان مردم به عمل نیامده بود اما اکنون بسیاری از موبایل ها و حتی دستگاه های کوچک پخش موسیقی قابلیت بهره برداری از متن های دیجیتالی را دارند و به مراتب راحت تر، کوچک تر و ارزان تر از لپ تاپ یا دستگاه های مخصوص کتاب و مطبوعات دیجیتال هستند.

اکنون انتشارات راندم هاوس که بزرگترین انتشاراتی جهان است، می گوید که قصد دارد شش بخش از یکی از کتابهایش را بصورت لینک مجزا برای مشترکان ارسال کند و برای کل کتاب مبلغ ناچیزی در حد سه دلار مطالبه می کند.

نایل گایمن نویسنده ای که داستانهای کوتاهش را بصورت مجانی در دسترس مخاطبان سایتش قرار می دهد از این امر استقبال کرده و به گاردین گفته است مهم نیست که کتابها مجانی در دسترس مردم قرار گیرد، مهم این است که به این ترتیب آنها تشویق به کتاب خواندن شوند زیرا این روزها شما با کسانی روبرو می شوید که اصلا کتاب نمی خوانند.

برگزاری مراسم جوایز انیمیشن
سی و پنجمین دوره جوایز فیلم های انیمیشن، هفته گذشته در دانشگاه یو سی ال ا برگزار شد. دراین مراسم که توسط جامعه بین المللی فیلم های انیمیشن برگزار شد، فیلم راتاتویی محصول دیزنی همه جوایز را درو کرد.

این جوایز که پیش از اسکار اهدا می شود می تواند در انتخاب فیلم های انیمیشن اسکار تاثیرگذار باشد، امسال پرسپولیس در کنار راتاتویلی و موج سواری نامزد بهترین فیلم انیمیشن سال در مراسم اسکار است.

در مراسم آنی ٢٠٠٨، راتاتویلی جایزه بهترین فیلم بلند انیمیشن را با وجود رقبایی چون پرسپولیس، فیلم سیمپسون ها، فیلم زنبور و موج سواری از آن خود کرد. راتاتویلی همچنین جایزه بهترین بازی ویدئویی، شخصیت پردازی، طراحی شخصیت ها، کارگردانی، موسیقی متن، برنامه ریزی تولید، استوری بورد، صداپیشگی و فیلمنامه را از آن خود کرد.

٣٠ درصد کاربران اینترنت: ٢۵٠ ویدئو در ماه
در یک مطالعه بر روی میزان مشاهده ویدئو توسط کاربران اینترنت در آمریکا مشخص شده است که تفاوت بسیاری بین کاربران در این زمینه وجود دارد.

به نوشته میدیا ویک این بررسی نشان می دهد در حالی که تماشای ویدئوهای آن لاین در بین برخی از کاربران به ٢۵٠ ویدئو در ماه می رسد برخی دیگر تنها هشت ویدئو روی اینترنت می بینند.

در بررسی موسسه میدیا کنتاکت، سی درصد از پرسش شوندگان در گروه کاربرانی بوده اند که بیش از همه به تماشای ویدئوهای اینترنتی علاقمند بوده اند این افراد بیشتر در سنین ١٨ تا ٣۴ سال قرار دارند و هشتاد و نه درصد آنها نیز پرداخت پول برای تماشای فیلم بر روی اینترنت را بلامانع دانسته اند.

به اعتقاد پژوهشگران بازار ویدئوی آن لاین هنوز در آغاز راه است و در سالهای آینده با امکانات و قابلیت های تازه به سرعت گسترش خواهد یافت.


تاریخ انتشار: ۲۶ بهمن ۱۳۸۶           • چاپ کنید  

رخدادهای رسانه ها و ارتباطات در ایران (۱)


از صدسالگی قانون مطبوعات تا پورنوگرافی

رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات مرور هفتگی تازه‌ای در رادیو زمانه است که در دو بخش ایران و جهان بطور گذرا به خبرهای شاخص در این حوزه خواهد پرداخت، تحولاتی که به نوعی زندگی ما در سالهای پایانی دهه اول قرن بیست و یکم در عصر ارتباطات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و قرار است به همه جنبه‌های ارتباطات از منظر سیاسی، فن‌آوری و روانشناختی بنگرد و مخاطب علاقمند به تحولات رسانه ای را در جریان رخدادها، نظریه ها و چشم‌اندازهای روز قرار دهد. از هفته آینده مرور رخدادهای ایران در روزهای پنج شنبه و رخدادهای جهان در روزهای یکشنبه منتشر خواهد شد.

لغو امتیاز ماهنامه زنان و عصر پنچ‌شنبه
هیات نظارت بر مطبوعات در اواخر هفته گذشته، ماهنامه ادبی- هنری عصر پنج شنبه و در اوایل هفته، ماهنامه زنان را توقیف کرد.

عصر پنج‌شنبه که به مدیرمسوولی محمد عسلی و سردبیری محمد کشاورز از نه سال پیش در شیراز منتشر می شد. دلیل توقیف این نشریه بنا به گزارش خبرگزاری فارس توهین به انبیای الهی و اهانت به حجاب بوده است.

ماهنامه زنان نیز که تنها ماهنامه فمنیستی زنان ایران به شمار می‌آمد از شانزده سال پیش به مدیر مسوولی شهلا شرکت منتشر می‌شد. علت توقیف این ماهنامه نیز سلب امنیت روانی جامعه و به مخاطره افکندن سلامت روحی، فکری و روانی مخاطبان از طریق «سیاه‌نمایی وضعیت زنان در جمهوری اسلامی» ذکر شده است.


آخرین شماره‌های مجله زنان، عکس از راحله عسگری‌زاده، زمانه

این دو ماهنامه، تازه‌ترین مورد از توقیف مطبوعات در ایران به شمار می‌آیند، چندی پیش نیز مجوز انتشار دو روزنامه آریا و شرق توسط هیات نظارت بر مطبوعات لغو شده بود.

با تعطیلی نشریات تخصصی و به ویژه نشریاتی که در حوزه انتشار خود بی‌همتا هستند، مخاطبان این نشریات، ناچار به رسانه‌های دیگر روی خواهند آورد.

در ماه‌های گذشته چندین سایت مرتبط با جنبش زنان نیز در ایران فیلتر شده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد که حاکمیت در ایران می‌کوشد تا تریبون‌های زنانه را از بین برده یا حداقل محدود سازد.

از سوی دیگر تعداد نشریات و روزنامه‌های توقیف شده، به نسبت سالهای قبل در حال افزایش است و این امر سبب خواهد شد تا مخاطب دائمی این گونه مطبوعات به سرعت جذب رسانه‌های مستمر و مطمئن‌تر از نظر بقا شوند.

افزایش شمار نشریاتی که بدون تذکر قبلی یا حتی ابلاغ رسمی با اعلان خبر در خبرگزاریها به محاق توقیف می روند در حالی است که چند روز پیش علیرضا ملکیان معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی مدعی «افزایش معنادار سعه صدر هیات نظارت بر مطبوعات» شده بود.

صدسالگی قانون مطبوعات
هجده بهمن ماه، صدسالگی تصویب قانون مطبوعات در ایران بود که نخستین بار پس از انقلاب مشروطیت و بیش از نیم قرن پس از انتشار نخستین نشریات ایرانی در مجلس شورای ملی به تصویب رسید.

اولین قانون مطبوعات ایران با اقتباس از قانون مطبوعات فرانسه تدوین شده بود. پیش‌تر با نشریات براساس سلایق یا دستورهای شاه و دربار برخورد می‌شد. مانند توقیف اولین شماره نشریه میهن به دستور ناصرالدین شاه که چندی بعد به دستور وی، اداره سانسور به همین منظور تاسیس شد.

چند ماه پس از تصویب قانون مطبوعات در ایران، اولین محاکمه رسمی یک روزنامه رخ داد، حسن کاشانی مدیر مسوول روزنامه حبل المتین به اتهام چاپ مقاله‌ای که در آن پیروزی اعراب بر امپراتوری ساسانی آغازگر دوران شوربختی ایران خوانده شده بود، در تابستان ۱۲۸۷ محاکمه شد.

دومین قانون مطبوعات ایران در سال ۱۳۳۱ توسط محمد مصدق، نخست وزیر وقت ایران تهیه و به مورد اجرا گذارده شد که به نسبت قوانین مطبوعات قبلی و بعدی خود مترقی‌تر بود.

دو سال پس از کودتا، قانون مطبوعات دیگری با ذکر موارد مختلفی از اعمال سانسور به تصویب و به مورد اجرا گذارده شد و برای نخستین بار وظایف هیات منصفه و چگونگی انتخاب آنان را تعیین کرد.

این قانون که تا سال ۱۳۵۸ به مورد اجرا گذارده می‌شد، در آن سال جای خود را به قانون دیگری داد که در آن چگونگی اخذ مجوز، نظارت و یا مجازاتهای احتمالی و تشکل‌های صنفی تعریف شده بود.

آخرین قانون مطبوعات کشور مصوب ۱۳۶۴ است که بعدها الحاقیه‌ها و متمم‌هایی نیز به آن افزوده شده و در سال ۱۳۷۹ اصلاحاتی در آن انجام شده است.

در این قانون، شورای عالی امنیت ملی می‌تواند مطبوعات را از انتشار برخی مطالب منع کند. اهانت به مقدسات، انتشار مطالب الحادی، اشاعه فحشا، تبلیغ اسراف، ایجاد اختلاف، تحریک به اقدام برعلیه امنیت، افشای اسرار دولتی، افترا به مقامات حکومتی، سرقت ادبی، استفاده ابزاری از تصاویر، پخش شایعات، انتشار مطالبی برعلیه قانون اساسی، از موارد دوازده‌گانه جرم مطبوعاتی در این قانون شناخته شده است.

کاهش سرعت اینترنت در ایران
چند روز پس از قطع کابل‌های زیردریایی شرکت ارتباطات هندی فلق که منجر به قطع و یا کند شدن شدید سرعت اینترنت در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و هند شد، گزارشهای غیر‌رسمی از ایران نیز حاکی از کاهش شدید سرعت اینترنت که بطور معمول در ایران در خطوط دایل‌آپ بین ده تا پنجاه کیلوبایت و کاهش آن به حدود پنج تا بیست کیلوبایت بود.


یک کاربر اینترنت، عکس از راحله عسگری‌زاده، زمانه

در همین حال در اوایل هفته گذشته از صداوسیما خبر می‌رسید که ارتباطات اینترنتی این سازمان به شدت دچار اختلال شده است و به روز رسانی برخی از سایت‌های این سازمان با کندی پیش می رود، با این حال در اواخر هفته این مشکل ظاهراً با استفاده از خطوط جایگزین ماهواره‌ای مرتفع شد.

با این حال مقامات رسمی وزارت ارتباطات هر گونه اختلال یا کاهش سرعت در اینترنت در ایران را تکذیب کرده و مدعی وضعیت عادی و معمول اینترنت در ایران به دلیل تامین پهنای باند مورد نیاز از منابع دیگر شدند.

به گفته علی اکبر کرم‌بیگی، مدیر روابط عمومی شرکت فن‌آوری ارتباطات، ایران هجده میلیون کاربر اینترنت دارد که بالاترین رتبه از نظر ضریب نفوذ اینترنت با ۲۷ درصد را در خاورمیانه را داراست.

با این حال برخی ارزیابی‌های منطقه‌ای نشانگر آن است که ایران در میان کشورهای خاورمیانه از نظر سرعت، پشتیبانی، سرویس‌های اینترنتی و بهره‌برداری از اینترنت یکی از عقب مانده‌ترین کشورهای این منطقه به حساب می‌آید.

درگذشت معاون مطبوعاتی پیشین ایران
احمد بورقانی فراهانی، معاون مطبوعاتی خوشنام و محبوب پیشین ایران در سن ۴۸ سالگی روز سیزدهم بهمن‌ماه‌، به علت سکته قلبی درگذشت.

در دوران معاونت وی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فضای مطبوعات به مراتب به نسبت دو دهه پیشین بهبود یافته و بسیاری از مطبوعات نیمه مستقل فعالیت خود را از آن دوران آغاز کردند. با این حال احضار وی به دادگاه مطبوعات و افزایش فشارها بر مطبوعات و وزارت ارشاد، سبب استعفای وی شد. اما او چندی بعد به عنوان نماینده به مجلس ششم راه یافت.

بورقانی آخرین یادداشتش را با این بیت به پایان برده بود: قصر فردوس به پاداش عمل می‌بخشد ما که رندیم و گدا دیرمغان ما را بس

جشنواره فجر، میدان رویارویی سینماگران و سانسور
در حالیکه با نزدیک شدن به بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر، اعتراضات سینماگران نسبت به رویه اعمال ممیزی، نظارت و انتخاب افزایش می‌یافت، سرانجام در نهم بهمن ماه، ۴۵ سینماگر در نامه سرگشاده‌ای که در خبرگزاری‌های داخل کشور منتشر نشد نسبت به شیوه کار هیات انتخاب فیلم جشنواره اعتراض کردند.


صف تماشاگران جشنواره، عکس از احمد باطبی، زمانه

بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر که وزارت ارشاد دولت احمدی‌نژاد، آن را محصول اعمال سیاست‌ها و موازین اعمال شده در وزارتخانه تحت تصدی صفارهرندی خوانده است، بزرگ‌نیا، تختکشیان، درخشنده، رضابالا، شورجه، صلواتی فر، فرهنگ، مشیری و نیرومند را به عنوان هیات انتخاب فیلم برگزیده بود.

دو روز پس از انتشار این نامه سرگشاده، جمال شورجه، کارگردان و عضو هیات انتخاب جشنواره در پاسخ شدید‌الحنی که این بار توسط خبرگزاریهای ایران منتشر شد ضمن انتقاد شدید نسبت به اعتراض سینماگران، از ساخته شدن فیلم‌هایی خبر داد که در آن به ادعای وی به قیام علیه جمهوری اسلامی دعوت می‌شد.

شورجه همچنین در این نامه مدعی شده بود که ایران آزاد ترین کشور جهان برای فیلمسازی است.

انتشار این نامه باردیگر سبب بروز واکنش هایی در بین سینماگران و منتقدان شد و آنها ضمن انتقاد از لحن شورجه، بر ناکارآمدی شیوه برخورد با فیلم های فرهنگی تاکید شده بود.

مسوولان جشنواره امسال برای فرصت یافتن فیلم‌ها برای اعمال اصلاحات و تغییرات، نمایش فیلم‌های ایرانی را به هفته دوم موکول کرده بودند.

در این بین ۱۰۰ منتقد و روزنامه نگار سینمایی نیز با انتشار بیانیه‌ای خواستار نمایش فیلم آتشکار، دومین ساخته محسن امیر یوسفی برای خود شدند. این فیلم که داستان کارگری است که با روح پدرش درگیر می‌شود، از جشنواره کنار گذاشته شده بود.

در اولین روز آغاز بخش فیلم‌های ایرانی جشنواره نیز تهیه کننده فیلم دایره زنگی در اعتراض به درخواست سانسور مجدد فیلمش، آن را از جشنواره بیرون کشید.

علاوه بر رد چندین فیلم ایرانی از میان ۱۰۵ فیلم کوتاه و بلند در جشنواره امسال، در حال حاضر وضعیت اکران چندین فیلم ایرانی که در چند سال اخیر ساخته شده‌اند مشخص نیست و معاونت سینمایی وزارت ارشاد از اعطای پروانه نمایش به آنها خودداری می‌کند.

صدا و سیما و سالگرد انقلاب
به مناسبت بیست و نهمین سالگرد ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، تلویزیون جمهوری اسلامی در برنامه‌های ویژه‌ای، از جمله در اخبار خود به پخش مصاحبه‌هایی با شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی مشهور یا پخش قطعاتی از فیلم‌های مستند پرداخته است که توجه برخی از تماشاگران تلویزیون را به خود جلب کرده است.

از جمله در اخبار شبکه اول بخشی از مصاحبه با احسان نراقی به نمایش درآمد که در آن سرانجام این نویسنده در برابر سوالات پیاپی خبرنگار کلافه شده و اعتراض می‌کند.

شبکه چهارم سیما نیز در شب های متوالی بخش هایی از فیلم به سوی آزادی ساخته مسعود جعفری جوزانی در سال ۱۳۵۸ را به نمایش درآورد که در یکی از این قطعات، حمله چریکهای فدایی خلق ایران در بیست و ششم بهمن ماه ۵۷ به سفارت آمریکا و دخالت ابراهیم یزدی وزیر خارجه وقت به نمایش در می‌آید.

در همین ایام، پخش سریالی با عنوان پدرخوانده در شبکه اول آغاز شده است که در چند قسمت آن محمد مصدق نخست وزیر ملی گرای ایران، متمایل به آمریکا و آیت‌الله کاشانی، مخالف آمریکا قلمداد شده است. آیت‌الله کاشانی از مخالفان خروج شاه از کشور و جمهوری بود و برخی از مورخان معتقدند که وی با دریافت پول از آمریکایی‌ها با کودتاگران همکاری نموده و از دولت کودتا حمایت کرد.

در همین حال انتقادات گسترده از جهت‌گیریهای سیاسی و تحریف تاریخ در این سریال حتی در برخی رسانه‌های داخلی نظیر ایسنا نیز بازتاب یافته است.

در همین حال آخرین نظرسنجی مرکز تحقیقات صدا و سیما نشانگر آن است که ۶۷ درصد از مردم برنامه های تلویزیونی صدا و سیما را تماشا می‌کنند و میانگین تماشای آن در هر روز، حدود چهار ساعت است. برخی آمارهای غیر رسمی حاکی از بهره‌برداری بیش از سی و پنج درصد از مردم از برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای است.

نگهداری محصولات پورنوگرافی نیز جرم محسوب شد
در حالی که در سالهای اخیر تولید و توزیع فیلم‌های کوتاه پورنوگرافی در ایران به مشکل تازه‌ای بدل شده است، براساس مصوبه اخیر مجلس، نگهداری فیلم، نوار و سی‌دی «مستهجن» نیز جرم محسوب شده است.

این اصطلاح معمولاً در ایران برای فیلم های سکسی و پورنوگرافی استفاده می شود. در قوانین قبلی بیشترین تمرکز بر روی تولید و توزیع این گونه فیلم‌ها بود، اما به نظر می‌رسد با افزایش مبادله این گونه آثار از طریق گوشی‌های موبایل و نیز انتشار قطعات ویدئویی حاوی صحنه‌های هم آغوشی، تجاوز و یا رابطه با زنان خیابانی در اینترنت در ایران اکنون دامنه مجازات به دارندگان این گونه فیلم‌ها نیز کشیده شده است.

این قانون در حالی به تصویب رسیده است که برآورد یک مرکز تحقیقاتی در ایران حاکی از در اختیار داشتن چنین قطعات ویدئویی در بین بسیاری از جوانان ساکن تهران بوده است.

پیش‌تر نیز رئیس جمهور، قانون نحوه اجرای مجازات انتشار تصاویر «مستهجن» در اینترنت را به دستگاه‌های ذیربط ابلاغ کرده بود.

براساس این قانون، انتشار هر‌گونه تصویر یا ویدئویی از طریق ارتباطات الکترونیکی مشمول عنوان «مستهجن»‌، از مصادیق توزیع و تکثیر اینگونه آثار محسوب شده و مجازات مقرر در این قانون را به دنبال دارد.

سال گذشته انتشار سی‌دی منسوب به یکی از بازیگران زن تلویزیون در بازار مخفی و ویدئوی آن در اینترنت، به جنجالی بی‌سابقه در ایران بدل شد و توجه بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی از جمله مجله معروف پلی‌بوی را نیز به این ماجرا جلب کرد.

گفته می‌شود که تجارت فیلم‌های پورنوگرافیک، یکی از پرسودترین حرفه‌های بازار زیرزمینی در ایران است که اخیراً با ورود فیلم‌ها و قطعات ویدئویی ایرانی به آن از رونق بسیاری برخوردار شده است.

یک مشترک تلفن همراه
 یک مشترک تلفن همراه، عکس از راحله عسگری‌زاده

ضریب نفوذ سی و سه درصدی تلفن ثابت در ایران
شرکت مخابرات ایران به مناسبت دهه موسوم به فجر در جمهوری اسلامی ایران ادعا کرد ضریب نفوذ تلفن ثابت در کشور به۱۴/۳۳ رسیده است و ٢٣ ميليون و ‌۶۶۲ هزار مشترك آن هستند و انتظار می‌رود تا سال ۱۳۸۸ به ۳۶ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و ضریب نفوذ پنجاه درصدی برسد.

وزیر ارتباطات نیز با اعلام آن که تعداد خطوط تلفن ثابت کشور از ۸۵۰ هزار در زمان انقلاب به ۵۲ میلیون و هفتصد هزار خط افزایش یافته است، تاکید کرد که نیمی از این خطوط تلفن در دولت احمدی‌نژاد واگذار شده است.

محمد سلیمانی گفته است که تنها ده هزار روستا به دلیل کم جمعیت بودن و صعب‌العبور بودن، فاقد خط تلفن هستند.

در پنج سال گذشته رشد ارتباطات تلفن همراه و ثابت در ایران از جهش خوبی برخوردار بوده است اما هنوز بسیاری از خدمات مرتبط در این زمینه با استانداردهای منطقه‌ای و بین المللی سازگار نیست.

تعداد مشترکان تلفن همراه در کشور بیش از ۲۱ میلیون نفربرآورده شده است اما علاوه بر ضعف سرویس‌های مرتبط، شرکت‌های خصوصی در این زمینه توانایی رقابت با بخش دولتی را ندارند و در نتیجه امکان ارائه خدمات متنوع و کاهش قیمت‌ها محدود شده است.

با این حال معاون وزیر ارتباطات با ذکر ضریب نفوذ ۳۱ درصدی تلفن همراه در کشور آمار متفاوتی ارائه داده و گفته است که دولت نهم ۵ میلیون خط تلفن به مردم واگذار کرده است و شمار خطوط واگذار شده ۳۳ میلیون است.

اختلاف آماری فاحش بین گفته‌های وزیر و معاونش در‌باره شمار تلفن‌های ثابت در ایران و میزان واگذاری آن در دولت احمدی نژاد که به نزدیک به بیست میلیون خط می‌رسد، نمونه‌ای از روشن نبودن آمار مشترکان خدمات ارتباطاتی در ایران است که بارها آمارهای مختلف با اختلافات بسیار از سوی مسوولان مربوطه ذکر می‌شود به عنوان نمونه شمار مشترکان تلفن همراه در کشور تا هفته‌های اخیر شانزده میلیون نفر و کاربران اینترنت ۱۵ میلیون نفر برآورد شده بود، ولی آمار تازه حکایت از ۲۱ میلیون مشترک تلفن همراه و ۱۸ میلیون کاربر اینترنت دارد.

با این حال این میزان، همچنان از برخی از کشورهای منطقه پایین‌تر است. به عنوان مثال در کویت، شمار کاربران اینترنت نزدیک به سی درصد و درصد مشترکان تلفن همراه پنجاه و پنج درصد است. در امارات متحده عربی این میزان به ترتیب به ۴۳ درصد و شصت و هفت درصد می‌رسد که ایران با وجود پیشرفت‌های کمی اخیر از این نظر در سطح منطقه از اغلب همسایگان خود عقب مانده‌تر است.


مطالب مرتبط:
از تلویزیون فارسی اتحادیه اروپا تا اعتیاد به اینترنت

یک بقچه خبر از دنیای این هفته رسانه‌ها

منتشر شده در: زمانه  

تاریخ انتشار: ۲۲ بهمن ۱۳۸۶                                  • چاپ کنید

رخدادهای رسانه ها و ارتباطات در جهان (١)

 از تلویزیون فارسی اتحادیه اروپا تا اعتیاد به اینترنت


رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات مرور هفتگی تازه‌ای در رادیو زمانه است که در دو بخش ایران و جهان بطور گذرا به خبرهای شاخص در این حوزه خواهد پرداخت، تحولاتی که به نوعی زندگی ما در سالهای پایانی دهه اول قرن بیست و یکم در عصر ارتباطات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و قرار است به همه جنبه‌های ارتباطات از منظر سیاسی، فن‌آوری و روانشناختی بنگرد و مخاطب علاقمند به تحولات رسانه ای را در جریان رخدادها، نظریه ها و چشم‌اندازهای روز قرار دهد.

اتحادیه اروپا هم تلویزیون فارسی راه می‌اندازد
در جریان نشست هفته گذشته پارلمان اروپا، بنیتا فرئه رو والدنر عضو کمیسیون روابط خارجی این اتحادیه از تصویب بودجه سه میلیون یوروئی برای راه اندازی یک تلویزیون خبری به زبان فارسی که بیانگر دیدگاه‌های اتحادیه اروپا باشد، خبر داد.

اتحادیه اروپا در حال حاضر شبکه خبری بیست و چهارساعته یورونیوز را به زبان‌های مختلف اروپایی پخش می‌کند. به نظر می‌رسد که شبکه خبری فارسی نیز با توجه به الگوی یورونیوز طراحی خواهد شد.

به این ترتیب زبان فارسی و شبکه مستقل خبری برای کشوری دیگر، اولین گام اتحادیه اروپا برای ورود به خاورمیانه خواهد بود. هم اکنون تلویزیون صدای آمریکا تنها شبکه دولتی است که در کنار دهها شبکه ماهواره‌ای دیگر به زبان فارسی برای ایران پخش می‌شود، تا اواسط سال آینده خورشیدی پخش برنامه‌های فارسی بی بی سی نیز آغاز خواهد شد و برخی شنیده‌ها حاکی از تمایل چند کشور دیگر اروپایی به پخش برنامه های تلویزیونی برای ایران است. ترکیه نیز در نظر دارد یک کانال جدید به فارسی، کردی و عربی ایجاد کند.

شبکه خبری یورونیوز که ممکن است الگوی تلویزیون خبری فارسی اتحادیه اروپا باشد، پانزده سال پیش راه‌اندازی شد و در آخرین برآورد شرکت SOCEMIE (مرکب از شبکه های دولتی نوزده کشور اروپایی که اداره‌کننده یورونیوز محسوب می شود) نزدیک به ۲۰۰ میلیون خانه در ۱۲۱ کشور جهان بیننده این شبکه هستند که پربیننده‌ترین شبکه خبری اروپایی با قابل دسترسی بودن برای ۱۶۷ میلیون خانواده در این قاره است.

یورو نیوز با بودجه سالیانه پنج میلیون یورو زیر نظر کمیسیون ارتباطات اتحادیه اروپا فعالیت می‌کند و پخش خبر، مرور مطبوعات، اقتصاد، سرخط اخبار، اخبار اروپا، ورزش، زندگی اروپایی ها، فرهنگ، رخدادهای آتی، فن‌آوری و مصاحبه از برنامه های اصلی آن به شمار می‌روند.

اختلال در شبکه اینترنت خاورمیانه
براثر برخورد لنگر یک کشتی با فیبرنوری اینترنت خاورمیانه و هند در آبهای دریای اسکندریه در مصر و قطع آن از روز پنج شنبه بخش مهمی از شبکه‌های اینترنت در هند، مصر، قطر،امارات متحده عربی، کویت، عربستان، عمان و اردن و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه دچار اختلال شد. گفته می‌شود که تعمیر این کابل حداقل دو هفته طول خواهد کشید.

در مصر سرویس اینترنت در اغلب مناطق کشور به طور کلی قطع شد و در بسیاری از کشورهای خاورمیانه‌ای سرعت اینترنت به بیش از یک دهم سرعت معمول کاهش یافت.

کارشناسان می‌گویند قطع کابل‌های اینترنت خاورمیانه و هند لطمه شدیدی به اقتصاد این کشورها وارد خواهد آورد، این در حالی است که با گذشت چند روز به دلیل بدی هوا، کار تعمیر این کابل ها هنوز آغاز نشده است.

حدود هفتصد هزار نفر در هند به کار پاسخگویی به تلفن‌ها و خدمات مربوط به مشتریان برای شرکت‌های اروپایی و آمریکایی مشغول هستند که قطع اینترنت به اقتصاد این کشور آسیب بسیاری وارد خواهد آورد.

دو روز پس از برخورد تصادفی لنگر یک کشتی به دو کابل زیر دریایی در سواحل مصر، کابل سوم شرکت هندی فلق که یکی از عرضه‌کنندگان عمده اینترنت منطقه است نیز بطرز مشکوکی قطع شد. این واقعه سبب بروز برخی شایعات در رسانه‌های آمریکایی در این باره که هدف از این اقدام ایران بوده، شد. اما به جز اختلالات همزمان در صدا و سیما گزارش رسمی دیگری از بروز اختلال در شبکه اینترنت ایران منتشر نشده است.

مایکروسافت خریدار تازه یاهو
سرانجام پس از ماهها گمانه‌زنی، هفته گذشته مایکروسافت رسما به یاهو پیشنهادی به مبلغ ۶/۴۴ میلیارد دلار برای خرید یاهو داد.

این پیشنهاد برای هر دو غول رسانه‌ای از آن نظر حائز اهمیت است که می‌تواند سالیانه میلیونها دلار سود از طریق جذب آگهی‌ها برای هر دو به ارمغان بیاورد.

در حال حاضر ۴۲ درصد از سهم آگهی‌های آن لاین در آمریکا در اختیار گوگل است و باقی مانده آن بین یاهو، مایکروسافت و آ او ال (AOL) تقسیم شده است.

به این ترتیب ادغام یاهو و مایکروسافت می‌تواند آنها را از شانس بیشتری برای رقابت با گوگل برخوردار کند، ضمن آنکه محصولات نرم‌افزاری مایکروسافت نیز بازار گسترده‌تری خواهد یافت.

با این حال دامنه آگهی‌های آن‌لاین هنوز متکی به موتور جستجو است که گوگل در این زمینه با ۵۸درصد بهره‌برداری، بی رقیب است. یاهو و مایکروسافت روی هم رفته فقط ۳۳درصد از این بازار را در اختیار دارند.

یاهو که کار خود را در سال ۱۹۹۵آغاز کرد در ابتدای ظهور اینترنت برای کاربران سرویس اصلی جستجو، ای‌میل و پیام‌بر (مسنجر) محسوب می‌شد. اما با ظهور گوگل در سال ۲۰۰۰، یاهو میدان را به رقیب تازه واگذار کرد.

با توجه به مشکلاتی که مایکروسافت بر سر مسائل مختلف در سالهای گذشته با اتحادیه اروپا داشته است، به نظر می‌رسد که ادغام احتمالی یاهو در مایکروسافت در این اتحادیه با دقت مورد توجه قرار گیرد، چرا که بار دیگر سبب قدرت گرفتن شرکت‌های آمریکایی خواهد شد و عرصه رقابت در موتورهای جستجو را نیز تنگ‌تر خواهد کرد.

سال گذشته یاهو به همراه هات‌میل، نام ایران را از فهرست صفحه ثبت نام برای ایجاد حساب کاربری ای میل حذف کرد تا از قوانین منع تجارت با ایران در آمریکا تبعیت کرده باشد.

برخی از کارشناسان معتقدند که با وجود آنکه نود درصد کامپیوترهای خانگی جهان از سیستم عامل ویندوز استفاده می‌کنند، ادغام یاهو و مایکروسافت می‌تواند در عرضه آن لاین اطلاعات ضروری برای کاربران بر روی صفحه دسک‌تاپ خود از جمله وضعیت لحظه به لحظه آب و هوا یا تغییرات بازار بورس موثر باشد. با این حال برخی از نشریات تخصصی کامپیوتر سال گذشته به طرز کنایه آمیزی آخرین نسخه ویندوز یعنی ویندوز ویستا را بدترین نرم افزار سال نامگذاری کردند.

بازیهای محبوب ۲۰۰۷
ده بازی رایانه‌ای محبوب سال گذشته هفته پیش توسط انترتینمنت ویکلی اعلام شد که در صدر جدول پرفروش‌ها بازی هالو ۳ (Halo 3) قرار دارد. برخی از نشریات و سایت‌های تخصصی بازیهای رایانه‌ای مدعی شده‌اند که این بازی رکورد‌دار فروش در تاریخ رسانه‌ها است. در این بازی که صحنه از دید بازیگر دیده می‌شود، او باید در قرن بیست و ششم به جنگ موجودات فضایی برود.

بازی هالو ۳ در حالی پرفروش‌ترین بازی سال شد که از زمان عرضه آن تا پایان سال میلادی تنها سه ماه فاصله بود. در برخی کشورها مانند ژاپن و آمریکا صف‌های طویلی از مشتریان ساعت‌ها پیش از آغاز به کار فروشگاه‌های فروش بازیهای کامپیوتری در برابر آنها تشکیل شد.

از بازی هالو ۳ تا کنون در آمریکا ۲/۴ میلیون نسخه فروخته شده است. این بازی تنها در ایالات متحده ظرف بیست و چهار ساعت ۱۷۰میلیون دلار فروخت و در هفته اول به فروشی بیش از ۳۰۰میلیون دلار دست یافت که موفقیتی خیره کننده برای صنعت بازیهای ویدئویی محسوب می‌شود.

هالو ۳ محصول استودیوی بانجی است که در هفت سال گذشته توسط مایکروسافت خریداری شده و در اکتبر سال گذشته از سلطه مایکروسافت خارج شد. مایکروسافت خود با عرضه بازی Call of Duty 4 به رقابت با هالو ۳ پرداخت، اما در مجموع هالو ۳ به فروش بیشتری در آمریکا دست یافت. با این حال Call of Duty 4 با فروش نزدیک به هفت میلیون نسخه در سراسر جهان از هالو۳ پیشی گرفته است.

در بازار آمریکا پس از هالو۳ به ترتیب: Wii،Call of Duty 4، Guitar Hero 3 و Super Mario Galexy قرار گرفته‌اند.

فیلم های محبوب ۲۰۰۷
«دزدان دریایی کارائیب: تا پایان جهان» با ۹۵۸میلیون دلار فروش در گیشه، پرفروش‌ترین فیلم سال گذشته میلادی بوده است که به نسبت قسمت دوم همین فیلم که در سال ۲۰۰۶بیش از یک میلیارد دلار فروش داشت، فروش کمتری داشته است.

هری پاتر که در سال ۲۰۰۵دومین فیلم پرفروش سال بود، در سال ۲۰۰۷نیز با فیلم «هری پاتر و محفل ققنوس» دومین فیلم پرفروش سال در جهان بوده است.

هشت فیلم بعدی جدول ده فیلم پرفروش سال گذشته در جهان عبارتند از: مرد عنکبوتی ۳، قسمت سوم شرک، تغییر شکل یافته ها، راتاتوی، من افسانه‌ام، فیلم سیمپسون ها، سیصد و التیماتوم بورن.

کارتن راتاتوی در مراسم اسکار امسال با پرسپولیس رقابت خواهد کرد. براساس جدول فیلم های پرفروش سال گذشته فیلم های فانتزی بیشترین فروش را داشته‌اند.

کتاب های محبوب ۲۰۰۷
بازار کتاب در سال ۲۰۰۷از رونق خوبی برخوردار بود و حتی در اینترنت نیز براساس نظرسنجی موسسه نیلسون ۴۱درصد از کاربران اینترنت در ۴۸کشور جهان در سال گذشته از طریق اینترنت به خرید کتاب پرداخته‌اند. بالاترین میزان خرید کتاب در جهان با ۵/۵۷ میلیون نفر متعلق به آمریکا است. کتاب بیشترین کالایی است که از طریق اینترنت خرید و فروش می‌شود.

اما در خود بازار کتاب، محبوب‌ترین کتابهای داستانی سال گذشته در آمریکا عبارت بودند از: کلید دما (استفن کینگ)، دلپذیر خوش شانس (ژانت ایوانویچ)، آدمهای کتاب (جرالدین بروکز)، خورشیدهای درخشان (خالد حسینی)، دنیای بی پایان (کن فولت) و کتابهای: در دفاع از غذا، یک کتاب ناجور، تام کروز، تغییر واقعی و ناهار مجانی پرفروش‌ترین کتابهای غیر داستانی سال در آمریکا بوده اند.

آلبوم های موسیقی محبوب ۲۰۰۷
صنعت موسیقی آمریکا با فروش صدها میلیون آلبوم در سال 2007 سال موفقی داشت، براساس آمار میدیا ترافیک پرفروش ترین آلبوم‌های موسیقی در سال گذشته در جهان به ترتیب متعلق بوده است به:

لینکن پارک، موسیقی متن دبیرستان ۲، آوریل لوین، میکا لایف، ایگلز، جاش گروبان، مایکل بوبل، نورا جونز، آلیشیا کیز و ریحانه.

آوریل لوین که آلبوم وی به عنوان پرفروش‌ترین خواننده زن سال گذشته معرفی شده است تنها ۲۳سال دارد و از هفده سالگی با ترانه پیچیده (‌Complicated) به شهرت رسید و سال گذشته نیز با بازی در فیلم «ملت حاضری خور» خوش درخشید.

براساس آمار مجله بیل بورد: مارون فایو، امی واین هاوس، کانیا وست، داتری، کلبی کایلات، لینکن پارک، موسیقی متن فیلم دبیرستان ۲، تیم بلند، جان مایرو موسیقی متن اسپری مو پرفروش ترین آلبوم های سال ۰۰۷در آمریکا بوده‌اند.

اعتیاد به اینترنت، بیماری رو به گسترش
براساس یک برآورد تازه، اعتیاد به اینترنت در سال ۲۰۰۷به یکی از اختلالات روانی شایع در کنار بیماریهایی چون اضطراب و افسردگی بدل شده است.

براساس یک مطالعه جدید در ژاپن که در مجله پژوهش‌های بالینی روانشناختی این کشور چاپ شده است از هر ده نوجوان ژاپنی، بیش از دو نفر «معتاد به اینترنت» تشخیص داده شده اند.

روانشناسان بالینی ژاپن توصیه کرده‌اند یک مبارزه تبلیغاتی گسترده برای افزایش خودآگاهی نوجوانان و هشدار به والدین در برابر نشانه‌های اعتیاد به اینترنت به راه بیندازند.

در همین حال روانشناسان بریتانیایی نیز نسبت به افزایش شمار مراجعان مبتلا به بیماریهای اینترنتی در این کشور هشدار داده و با نام نهادن این بیماری به عنوان یکی از پدیدارهای فن‌آوریهای نوین ارتباطی خواستار توجه جدی‌تر به توسعه کلینک های ویژه مقابله با اعتیاد به اینترنت شده‌اند. هم اکنون در بریتانیا چند کلینیک و مرکز تحقیقاتی در رابطه با اعتیاد به اینترنت فعال هستند.

در چین نیز براساس یافته‌های یک موسسه تحقیقاتی مربوط به نوجوانان از هر ده نوجوان یک نفر مبتلای اعتیاد به اینترنت است.

نشانه‌های بالینی اعتیاد به اینترنت عبارتند از: ضعف اراده در برابر ترک اینترنت، سپری کردن ساعات متوالی پشت کامپیوتر، پرسه زدن بی‌هدف و طولانی در اینترنت برای سرگرمی، کاهش ارتباط با اطرافیان و دنیای واقعی، بهره برداری دائمی از اینترنت برای فرار از ناملایمات یا استرس روزانه، کاهش کارآیی شغلی، تحصیلی و نارسایی در ارتباط با افراد خانواده.

پاپاراتزیها و بریتنی اسپیرز
بیماری روانی بریتنی اسپبرز که گفته می‌شود با بستری شدن وی در نیمه شب پنج شنبه در یک کلینک روانی به وخامت گراییده است به موضوعی داغ برای پاپاراتزیها بدل شده است.

از زمان اعلام وخامت بیماری وی توسط روان درمانگرش تا‌کنون، پاپاراتزی‌ها یک لحظه هم وی را آسوده نگذاشته‌اند. این موضوع در حال بدل شدن به یک رکورد تاریخی از مزاحمت‌ها یا خبررسانی‌های پاپاراتزیها شده است.

نیمه شب پنج شنبه به نوشته هالیوود ریپورتر، آمبولانس بیمارستان دانشگاه کالیفرنیا را حداقل ۲۵۰روزنامه نگار و خبرنگار شبکه‌های رادیو تلویزیونی و عکاس پاپاراتزی سوار بر چند فروند هلیکوپتر، استودیوهای سیار، خودروهای معمولی و حتی موتورسیکلت تا نزدیکی بیمارستان تعقیب کردند و برخی از شبکه های رادیویی تلویزیونی حتی با قطع پخش برنامه معمول خود بصورت زنده به پخش انتقال بریتنی اسپیرز به بیمارستان پرداختند.

به نوشته هالیوود ریپورتر، پلیس برای مهار پاپاراتزیهای تعقیب کننده این خواننده ناچار به فراخواندن هفده خودروی گشتی پلیس و استفاده از سی و پنج مامور پلیس شده است. سخنگوی پلیس هزینه عملیات مهار پاپاراتزیها از اطراف بریتنی اسپیرز در روزهای گذشته را بالغ بر ۲۵ هزار دلار برآورد کرده است.

ایندیپندنت نیز نوشته است که ارزش بریتنی اسپیرز برای دنیای سرگرمی آمریکا سالیانه به ۱۲۰میلیون دلار می رسد، از همین روست که پاپاراتزی‌ها تا این حد مشتاق شکار لحظه هایی از زندگی او هستند، چرا که این عکس‌ها به قیمت‌های گزاف به مجلات آمریکایی فروخته می‌شوند.


 

مطالب مرتبط:
آزادی مطلق در بهشت سارقان اینترنتی

سیاه بازی یا جنگ روانی

اپل وارد می شود

کسی برای گرفتن جوایز گلدن گلوب نیامد

منتشر شده در: زمانه  

تاریخ انتشار: ۱۵ بهمن ۱۳۸۶           • چاپ کنید

بررسی تطبیقی سایت‌های خبری عمده فارسی – بخش دوم

 شهر فرنگ

به منظور بررسی اولیه سایت‌های خبری عمده فارسی زبان که در خارج از کشور مستقر هستند، در بخش دوم این مطلب نگاهی به محتوای این سایت‌ها خواهیم انداخت تا جهت‌یابی، برخی از شیوه‌های برجسته‌سازی و اولویت‌های خبری آن‌ها و شیوه تنظیم خبر آن‌ها را مورد بحث قرار دهیم تا از این طریق شباهت‌ها و افتراق‌های آن‌ها آشکارتر شود.

بخش اول این مطلب را می‌توانید در این‌جا بخوانید

به همین منظور شش تارنمای خبری بی‌بی‌سی، صدای آلمان، فردا، زمانه، گویا و صدای آمریکا در روز هشتم آذرماه ۱۳۸۶ مورد بررسی قرار گرفته و پس از ارزیابی‌های حاصل به طور محدود با یکدیگر مقایسه شدند.

از آن‌جا که تحقیقات مبتنی بر تحلیل محتوا و تحلیل ساختاری بسیار وقت‌گیر و بالطبع پرهزینه هستند، در این بررسی که می‌تواند مقدمه‌ای بر بحث بارزیابی علمی تارنماهای خبری قلمداد شود، تنها برخی از جنبه‌های خاص این تارنما با درنظر گرفتن نیم‌صفحه اول آن‌ها مورد توجه قرار گرفت.


سایت بی‌بی‌سی در زمان مورد بررسی

بی‌بی‌سی: خبر اول این سایت در ساعت مورد بررسی مربوط به پاکستان است. خبر دوم به یک آموزگار بریتانیایی و سومی به ورود مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران به لندن مربوط می‌شود.

از میان این سه خبر، تنها خبر سوم به ایران مربوط می‌شود و عنوان هر سه خبر نیز مبتنی بر شخص است.

در نیم‌صفحه بالایی سایت بی‌بی‌سی همچنین عناوین خبری دیگری نیز به چشم می‌خورند که به این مناطق و حوزه‌ها مربوط می‌شوند:
● لبنان (سیاسی، خارجی)
● اسراییل (سیاسی، خارجی)
● ایران/ آلمان (هنری)
● ایران (نظرات شما، فرهنگی)

به علاوه در بالای سمت چپ سایت نیز ویدیویی در ارتباط با جوانان فقیر فرانسوی وجود دارد. در ستون افقی مختص گزارش‌های ویژه نیز به ترتیب عناوین زیر دیده می‌شود:
● مسلمانان بریتانیا (اجتماعی)
● انتخابات آمریکا (سیاسی)
● مین‌روبی در افغانستان (عکس)

با توجه به محتوای نیم‌صفحه نخست سایت بی‌بی‌سی می‌توان گفت:
● از هفت عنوان موجود در این نیم‌صفحه، پنج مورد شخصیت‌مدار بوده است. به عبارت دیگر عنصر خبری «چه کسی» بیشترین مورد استفاده را در تنظیم خبر در این سایت داشته است.
● هر سه تیزر اصلی این سایت در ساعت مورد بررسی از نظر روزنامه‌نگاری اشتباه هستند؛ یا تکرار تیتر اصلی هستند و هیچ اطلاع تازه‌ای به خواننده نمی‌دهند تا وی را برای ادامه خبر ترغیب کنند و یا از لحاظ نگارشی به طرز بارزی غلط به نظر می‌آیند.
● عنوان خبر چهارم برای مخاطب اتفاقی که خبر نداشته باشد «عون» و «سلیمان» چه کسانی هستند، سردرگم‌کننده است و ممکن است رغبتی به کلیک کردن بر روی آن نشان ندهد.
● تصاویر خبر سوم، ویدیو، مسلمانان بریتانیا و رپ چندان با دقت انتخاب یا کادربندی نشده‌اند؛ در عوض تصویر مربوط به مین‌روبی در افغانستان به خوبی با متن سازگار است.
● تارنمای بی‌بی‌سی تنها تارنمای خبری در میان تارنماهای مورد بررسی است که از تیکر یا متن متحرک عنوان‌های خبری استفاده می‌کند که بر جذابیت صفحه، به روز بودن آن و به ویژه تحرک و پویایی آن می‌افزاید.
● تنوع گزینه‌ها (ویدیو، نظرات شما، پادکست) می‌تواند بالقوه برای مخاطب جذاب باشد؛ زیرا این سایت به خوبی با توجه به امکانات و پشتیبانی خوبی که دارد از تنوع مولتی‌مدیا بهره می‌گیرد.
● نوار کناره (Navigation) راهنما حاوی ۱۲ حوزه خبری یا گونه مختلف می‌شود که در میان تارنماهای مورد بررسی از نظر میزان تنوع، بی‌همتا است.
● در صفحه اول این سایت همچنین امکانات دیگری نظیر جستجو، لینک به بخش‌های مختلف سایت بین‌المللی بی‌بی‌سی، برنامه‌های رادیو، آموزش زبان انگلیسی، هواشناسی و بخش روز هفتم نیز وجود دارد که قدرت انتخاب مخاطب را بالاتر می‌برد.
● از میان عناوین نیم‌صفحه نخست، تنها چهار عنوان را می‌توان کمتر سیاسی به حساب آورد؛ به این ترتیب درترکیب نیم‌صفحه نخست این سایت مطالب سیاسی ارجحیت بارزی دارند.
● درگیری و کشمکش و منفی بودن، بیشترین ارزش خبری است که در نیم‌صفحه نخست سایت بی‌بی‌سی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.


سایت صدای آلمان در زمان مورد بررسی

دویچه‌وله (صدای آلمان): خبر اول این سایت مربوط به ایران است. سه عنوان خبری دیگر در پایین خبر اصلی که بخش اصلی صفحه را به خود اختصاص داده است، دیده می‌شوند که به فلیپین، اتحادیه اروپا و پاکستان مربوط می‌شوند.

در نیم‌صفحه این سایت همچنین این موضوعات به چشم می‌خورند:
● استادان ایرانی (فرهنگی)
● موسیقی (فرهنگی)
● اعتیاد (اجتماعی)
● فلیپین (سیاسی، خارجی)
● اتحادیه اروپا (اقتصادی)
● پاکستان ( سیاسی، خارجی)

در ستون‌های کناری سمت چپ نیز برنامه رادیویی و بخش اینترنت قرار گرفته است. با توجه به محتوای نیم‌صفحه نخست این سایت می‌توان گفت:
● عناصر خبری «چه» و «چه کسی» در تنظیم خبر اول نقش بیشتری داشته‌اند.
● تیزر خبر اصلی کمی مبهم به نظر می‌رسد زیرا مشخص نیست که آیا جلمه دوم نقل قولی از فرد ذکر شده است یا خیر.
● از میان ۹ عنوان نیم‌صفحه بالایی این سایت، تنها سه عنوان را می‌توان کاملاً سیاسی ارزیابی کرد. در واقع برخلاف سایت بی‌بی‌سی، مطالب فرهنگی در این سایت در روز و ساعت مورد بررسی ارجحیت یافته‌اند.
● تصاویر انتخاب شده برای عناوین این نیم‌صفحه به خوبی قابل درک هستند و همه عناوین هم دارای عکس هستند. به علاوه در بالای صفحه در سمت چپ، تصویری هم با عنوان عکس روز جای گرفته است، کادر گسترده عکس‌ها نیز بر جذابیت این تصاویر می‌افزاید.
● شش بخش در نواره راهنمای کناره به حوزه‌های خبری و یک بخش نیز تحت عنوان آلمان شناسی، در کنار رادیو، تلویزیون و ما وشما وجود دارند.
● مجاورت، در بر گیری، فراوانی و تضاد ارزش‌های خبری مورد توجه در تنظیم خبر اولی با تیتر اصلی، تیزر و سه تیتر فرعی مرتبط بوده است.
● امکانات جانبی سایت شامل پخش رادیویی برنامه‌های فارسی و پخش زنده برنامه‌های تلویزیونی، جستجو، لینک به سایت‌های دیگر صدای آلمان و ارسال خبر بر روی موبایل می‌شود.


سایت رادیو فردا در زمان مورد بررسی

رادیو فردا: پس از خبر مربوط به ایران، خبرهای بعدی به ترتیب به پاکستان، ایران (فرهنگی) و ایران (سیاسی) مربوط می‌شود.

سایر عناوین در این نیم‌صفحه عبارتند از:
● مرجان ساتراپی (هنری/سیاسی)
● هولوکاست (سیاسی، خارجی)
● قتل‌های زنجیره‌ای (سیاسی، شما چه فکر می‌کنید؟)
● سیاست نفتی (اقتصادی)
● پاپ (سیاسی)
● فلیپین (سیاسی، خارجی)

در نواره کناره راهنما نیز هفت بخش به همراه بخش‌هایی چون وبلاگ‌ها و محبوب‌ترین‌ها وجود دارد. با توجه به محتوای نیم‌صفحه نخست این سایت می‌توان گفت:
● عنصر خبری چه کسی در تنظیم خبر اول به کار رفته است که در خبرهای دوم و سوم نیز تکرار شده است.
● از میان ۱۲ عنوان نیم‌صفحه بالایی این سایت، ۹ مورد به خبرهای سیاسی مربوط می‌شود.
● دو عنوان خبری که دراین نیم‌صفحه وجود دارند، بار دیگر در بخش خبرهای کوتاه نیز تکرار شده‌اند.
● انتخاب عکس‌ها و کادربندی آن‌ها به وضوح با بی‌دقتی صورت گرفته است و جز خبر اول، خبر مربوط به یادبود مختاری و پوینده و خبر مرجان ساتراپی، در بقیه موارد دقت لازم در مورد آن‌ها اعمال نشده است. در مورد عکس بخش شما چه فکر می‌کنید، اندازه عکس نادرست است و تصویر آشکارا در قالب کادر از پیش تعیین شده، کشیده و دراز شده است.
● بخش پر بیننده‌ترین با توجه به مخاطب جوان این سایت، می‌تواند برای مخاطبان جذاب باشد.
● امکانات جانبی سایت شامل جستجو، پادکست، پخش زنده و وبلاگ‌ها می‌شود.
● تضاد، شهرت و مجاورت ارزش‌های خبری بوده‌اند که در تنظیم چهار خبر نخست مورد توجه بیشتری قرار گرفته‌اند.


سایت رادیو زمانه در زمان مورد بررسی

رادیو زمانه: تیتر سه خبر اول این سایت شباهت بسیاری به خبرهای بی‌بی‌سی دارد که دو خبر آن مشترک است.

پس از پاکستان، رپ، جلیلی، در بخش خبرهای دیگر و از دست ندهید، به این حوزه‌ها پرداخته شده است:
● پوتین (سیاسی، خارجی)
● برنامه‌های فرهنگی ( فرهنگی)
● معلم انگلیسی (اجتماعی)
● غزه (سیاسی، خارجی)
● فلیپین (سیاسی، خارجی)
● زلزله (حوادث)
● روزنامه‌ها
● مرتضوی (سیاسی)
● احمدی‌نژاد (سیاسی)
● منتظری (سیاسی)
● کوبریک (هنری)
● دانشگاهی در عربستان (اجتماعی، خارجی)
● چادر ایرانی (هنری)
● فرح کریمی (سیاسی)

ترانه‌های دو صدایی و برنامه ویدیویی ابراهیم نبوی نیز در سمت راست کادر نیم‌صفحه نخست به چشم می‌خورند.

از میان ۱۹ عنوان نیم‌صفحه نخست سایت زمانه، تنها هفت عنوان غیرسیاسی است و به این ترتیب به نظر می‌رسد در زمان مورد بررسی اولویت این سایت با موضوعات سیاسی بوده است.

با توجه به محتوای نیم‌صفحه نخست این سایت می‌توان گفت:
● عنصر خبری «چه کسی» در تنظیم خبرهای اول تا سوم بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
● بخش «از دست ندهید» که با کادربندی مناسب زیر خبرها قرار گرفته است، شبیه بخش مشابهی در سایت بین‌المللی بی‌بی‌سی است و به خوبی توجه مخاطب را جلب می‌کند.
● سایت رادیو زمانه تنها سایتی است که جعبه موسیقی دارد و نیز تنها سایتی است که فهرستی طولانی از وبلاگ‌ها را در نوار کناری خود شامل می‌شود.
● سایت رادیو زمانه تنها سایتی است که نواره کناری راهنما ندارد و به جای آن در کادر‌های افقی مطالب در بخش‌های گوناگونی چون گزارش ویژه، هنر و ادب و رسانه جای گرفته‌اند. برای ورود به برخی دیگر از بخش‌ها باید وارد یکی از مطالب شد.
● سایت رادیو زمانه در عین حال تنها سایتی است که نویسندگان ثابتش برای خود صفحه جداگانه‌ای دارند که به این ترتیب با تشخص دهی به نویسندگانش به خوبی می‌تواند با مخاطبان خود ارتباط برقرار کند.
● از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد سایت رادیو زمانه، امکان درج نظر درباره تمام مندرجات سایت است. این نظرات البته فوراً و مستقیماً منتشر نمی‌شوند و مانند بخش صدای شما در سایت بی‌بی‌سی باید یک تهیه‌کننده آن‌ها را تأیید کند.
● انتخاب عکس‌ها با توجه به کادر تعیین شده برای آن‌ها خوب و قابل قبول به نظر می‌رسد و به خوبی جلب توجه می‌کنند.
● امکانات جانبی سایت شامل فهرست وبلاگ‌ها، پخش‌کننده اختصاصی، پخش برنامه‌ها، ویدیو، جعبه موسیقی و جستجو می‌شود.
● مجاورت، در بر گیری و تضاد بیشترین ارزش‌های خبری مورد استفاده در تنظیم خبرهای رادیو زمانه بوده است.


سایت خبرنامه گویا در زمان مورد بررسی

خبرنامه گویا: خبر اصلی این سایت در زمان مورد بررسی، اطلاعیه گزارش‌گران بدون مرز بوده است. خبرهای بعدی در بخش حقوق بشر نیز به اعدام کودکان در ایران و منصور اسانلو مربوط می‌شود.

در نیم‌صفحه این سایت در زمان مورد بررسی نوار بالایی و کناری را آگهی‌های متحرک پوشانده است که با توجه به این‌که سردبیر این سایت بارها بر مستقل بودن آن تأکید کرده است، تمهیدی برای تأمین هزینه‌های اداره سایت به شمار می‌آید. با توجه به همین نیم‌صفحه می‌توان گفت:
● از میان ۱۲ عنوان این نیم‌صفحه، ۱۱ عنوان کاملاً سیاسی است.
● تضاد و درگیری بیشترین تیترهای این نیم‌صفحه را شکل داده‌اند.
● استفاده از عکس‌های کوچک برای مقالات در ستون سمت چپ و نیز خبر اول، در برابر شلوغی صفحه راهکاری برای تفکیک مطالب از یکدیگر بوده است، با این حال به دلیل ماهیت غیر تولیدی لینک‌ها در این صفحه، برای مخاطب دائمی چندان ناخوشایند نیست؛ ولی تصاویر متحرک (فلش) آگهی‌ها می‌توانند تمرکز مخاطب اتفاقی را بر هم بزنند.
● در نوار راهنمای کناره سایت علاوه بر بخش‌های مختلف تارنما، بی‌بی‌سی فارسی نیز جای گرفته است که در صفحه جداگانه‌ای تمام مطالب روزانه این سایت گنجانده می‌شود.
● در خبرنامه گویا، سه خبر اول سایت‌های بی‌بی‌سی، رادیو فردا، رادیو زمانه، صدای آلمان و پیام آشنا نیز به صورت آن لاین جا گرفته و به‌روز می‌شوند.
● به نظر می‌رسد که اغلب نویسندگان ثابت مقالات خبرنامه گویا به طیف طرفداران اصلاحات دل‌بسته باشند؛ با این حال مقالات متعلق به جناح مقابل نیز گاه در این سایت منتشر می‌شود.
● امکانات جانبی سایت، شامل فید چند سایت خبری، جستجو و اعلانات مربوط به رویدادهای فرهنگی و سیاسی است.


سایت صدای آمریکا در زمان مورد بررسی

صدای آمریکا: تیتر اصلی خبر این سایت درباره پاکستان است. از میان ۱۴ خبر دیگر این سایت چهار خبر به ایران می‌پردازد و همه آن‌ها سیاسی هستند.

در نیم‌صفحه بالایی این سایت، همچنین نظرسنجی درباره مخالفت رهبران جمهوری اسلامی با کنفرانس صلح خاورمیانه وجود دارد. اما بر خلاف معمول، گزینه «نه» در ابتدا آمده و به علاوه گزینه‌ای که به صورت از پیش تعیین شده (Default) وجود دارد، گزینه منفی است. در تازه‌ترین نظرسنجی همین سایت در باره «دامن زدن دولت احمدی‌نژاد به مشکلات مسکن» این بار گزینه از پیش تعیین شده «آری» است!

با توجه به نیم‌صفحه اول سایت صدای آمریکا می‌توان گفت:
● عنصر خبری «چه کسی» بیشتر از همه در تیترها به کار رفته است.
● تیتر خبر اول طولانی و کش‌دار به نظر می‌رسد. به علاوه تیزر آن از نظر نگارش فارسی کاملاً اشتباه است و نویسنده طرز استفاده از حرف اضافه، کاما و یا جایگزین مناسب برای «کاریر» (Career به معنای حرفه یا دوران کاری) را از یاد برده است.
● سایت صدای آمریکا تنها سایت مورد بررسی است که لینک‌های خبرها بدون هیچ تفکیک، کادربندی یا استفاده از تیزر و عکس، در آن به طرزی عریان و برهنه جای گرفته‌اند.
● تنها عکس خبری این سایت مربوط به پرویز مشرف می‌شود که از نظر انتخاب و کادربندی چندان صحیح به نظر نمی‌آید.
● در نوار کناره صفحه بخش‌های سایت، علاوه بر دسته‌بندی موضوعی به دسته‌بندی جغرافیایی نیز تقسیم شده‌اند.
● امکانات سایت شامل آرشیو برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، دریافت خبر با موبایل و جستجو است. در کادرهای زیرین، صفحه‌ای نیز به آنفولانزای مرغی اختصاص یافته است که مدت‌هاست دیگر در صدر اخبار یا توجهات عمومی قرار ندارد.
● ارزش‌های خبری در بر گیری، تازگی و مجاورت بیشتر از همه در تنظیم خبرها به کار رفته است.

 
نظرسنجی‌ها در ایران نشان‌گر گرایش روزافزون کاربران اینترنت به اعتماد و بهره‌وری از اینترنت برای کسب اخبار و اطلاعات است (عکس از راحله عسگری‌زاده، زمانه)

جمع‌بندی اولیه

همچنان که جدول دوم نشان می‌دهد، میزان اخبار سیاسی در نیم‌صفحه بالایی سایت گویا و صدای آمریکا بیشتر از بقیه و میزان اخبار و گزارش‌های فرهنگی در سایت‌های صدای آلمان و رادیو زمانه بیشتر از سایر تارنماها بوده است.


جدول دو – بررسی فراوانی سایت‌های مورد بررسی از نظر میزان اخبار سیاسی و فرهنگی؛ ا.ح، ۱۳۸۶ (نسخه بزرگ‌تر)

همچنین خبر مربوط به پاکستان در زمان مورد بررسی در صدر اخبار همه سایت‌ها به جز صدای آلمان و گویا بوده است. اخبار ایران بیش از همه در سایت گویا و سپس در رادیو فردا و رادیو زمانه در کانون توجه بوده است.


بررسی میزان تعامل مخاطبان با محتوای سایت‌های مورد بررسی؛ ا.ح، ۱۳۸۶ (نسخه بزرگ‌تر)

از نظر میزان تعامل مستقیم مخاطب با محتوای سایت، سایت رادیو زمانه بیشترین و سایت گویا کمترین مورد را داشته‌اند (جدول سوم)

به علاوه در زمان مورد بررسی تضاد و مجاورت بیشترین ارزش خبری مورد استفاده در این تارنما‌ها بوده است.

با توجه به ارزیابی بالا، به نظر می‌رسد که هنوز در مقایسه با سایت‌های خبری موفق چون بی‌بی‌سی، سی‌ان‌ان و ای‌بی‌سی، سایت‌های خبری فارسی از نظر طراحی و محتوا جای کار بسیاری دارند. ضمن آن که مخاطبان سایت‌های خبری فارسی با تنوع قابل توجهی از این سایت‌ها روبه‌رو هستند، همچنان کمبود سایت‌های خبری فارسی مستقل و رقابت جدی‌تر بین آن‌ها و نیز ارتباط نزدیک‌تر با مخاطب و امکان مشارکت بیشتر مخاطبان قابل مشاهده است.

در این زمینه شاید تحقیقات، بررسی‌ها، ارزیابی‌ها و یا حتی بهره‌برداری از ایده‌های تازه برای افزایش انگیزه، توانایی و یا رقابت‌جویی روزنامه‌نگاران آن لاین ضروری به نظر می‌رسد، امری که با توسعه روزافزون دامنه ارتباطات و بهره‌مندی بیشتر کاربران ایرانی از اینترنت کاملاً حیاتی است.

‌ ‌


 

مطالب مرتبط:
بررسی تطبیقی سایت‌های خبری عمده فارسی – بخش نخست: کلاف سردرگم 

«ملال در صبحگاه» نگاهی به برنامه صبحگاهی رادیو صدای آمریکا 

«خبرهای داغ؟» نگاهی به اخبار ۲۰:۳۰ شبکه دوم 

مخاطب رسانه‌های ایران مردان‌اند

موبایل، رسانه‌ای برای گزارش‌گری در ایران

 تحلیل ساختاری برنامه تلویزیونی نگاهی به مطبوعات

منتشر شده در: زمانه   رادیو زمانهرادیو زمانه

تاریخ انتشار: ۲۹ آذر ۱۳۸۶                                      • چاپ کنید