تنها صداست که می ماند

شمایل رسانه ای: امی واینهاوس

پیش گفتار: داستان یک یادداشت در باره ایمی واینهاوس اواخر کارم در بی بی سی فارسی، بخشی برای مرور وقایع سینمایی هفته در سایت فارسی درست
 کردم و بعد هم پیشنهاد دادم کههر چند گاه بصورت خلاصه یکی از شمایل های رسانه ای (Media Icon) را معرفی کنیم که بعد که تلویزیون تاسیس شد، شاید یکی از ایتم های برنامه های تلویزیون باشد با این فرض که بعید است بی بی سی از کسی که سابقه کار در تلویزیون و بخصوص بخش خبر دارد و رشته ش ارتباطات بوده بگذرد. بهرحال بعد از خاتمه قرارداد من با بی بی سی فارسی آن بخش که بی صاحب ماند و آن شمایل رسانه ای هم با اینکه برای سینا که تازه سردبیر سایت شده بود اولین مطلب ش را که در باره ایمی واینهاس بود فرستادم راه نیفتاد. بعد که در زمانه مشغول به کار شدم و پس از مدتی سردبیر اخبار سایت آن شدم، فرصت برای راه اندازی این شمایل رسانه ای فراهم شد ولی حجم کارهای اخبار مانع از آن شد تا روزهای انتخابات که طبعا بین من و مسئول سایت که میخواست حتما در اخبار از یک جناح در حکومت سخن بیشتری باشد مشکل پیش آمد و بعد از مدتی هم همکاری من با زمانه قطع شد که همزمان شد با پایان کار سردبیر رادیو زمانه و باز این شمایل رسانه ای ماند تا رسید به روزنامه ای در تهران که با نام مستعار برایش بطور مرتب مطلب می فرستم و منتشر می شد. این مطلب را چهار سال پیش از مرگ ایمی واینهاوس نوشته بودم که مروری ست خیلی گذرا بر زندگی او و طبعا حق مطلب را در باره او ادا نمی کند. بهرحال از آنجا که آن روزنامه به تیر غیب گرفتار شد و بعد که من این مطلب را روی سایتم گذاشتم سایت بطور کلی مورد حمله قرار گرفت و از دسترس خارج شد، از روی ای میل هایم توانستم آن را پیدا کنم و در اینجا بگذارم.

امی واینهاس، بی شک یکی از شمایل های رسانه ای یکی دو سال اخیر است که بر جریان موسیقی عامه پسند تاثیر بسیاری گذارده است، درسلسله مطالب شمایل های رسانه (یا Media Icon) بنا داریم، چهره خبرساز هفته را به صورت گذرا معرفی و به این بهانه نگاهی به کارنامه آنها بیندازیم، این معرفی ها را با خواننده ای شروع می کنیم که ترانه هایش در این دو سال در همه جا شنیده می شود.

از وقتی پدر امی واینهاوس اعلام کرد که وی به بیماری پیشرفته ریه مبتلاست که ممکن است نه تنها صدایش بلکه جان خود را نیز از دست بدهد، تقریبا روزی نبوده است که رسانه های بریتانیایی خبر جنجال برانگیزی از وی منتشر نکرده باشند، از استعمال هروئین در کلینک توانبخشی تا حمله به یک هوادار مزاحم و بازداشت خانگی.

صرفنظر از رفتار نامتعارف امی وینهاوس که برخی آن را حاوی نشانه های افسردگی عمیق می دانند، صدای او حدیث دیگری است.

صدای او در ترانه ) Rehabتوانبخشی( بیانگر بخشی از زندگی متناقض و شاید آینه ای در برابر بسیاری از هم نسلان وی باشد.

او این ترانه را که مانند همه کارهایش شعر و آهنگش را خود نوشته، زمانی اجرا کرد که برای رفتن به کلینیک توانبخشی برای ترک اعتیاد تحت فشار قرار داشت و می گفت بدون آن نیز قادر به کنترل میزان مصرف مواد مخدر است اما تقریبا بلافاصله پس از انتشار آن راهی کلینیک شد.

او در این ترانه می گوید: اونا میخوستن منو به توانبخشی بفرستن و من گفتم: نه، نه، نه!

ویدئو کلیپ این ترانه را ببنید

امی واینهاس در 14 سپتامبر 1983 در یک خانواده یهودی در لندن متولد شده که به موسیقی جاز عشق می ورزند. پدرش که راننده تاکسی بود همواره در خانه و حین رانندگی موسیقی جاز گوش می داد و برای امی ترانه های فرانک سیناترا را می خواند. علاقه به آوازخوانی چنان در امی رشد یافت که سرکلاس دبستان آموزگاران به سختی می توانستند وی را از خواندن بازدارند.

بنابراین از هشت سالگی تحت تعلیم موسیقی قرار گرفت و در ده سالگی یک گروه رپ با همکلاسی اش به راه انداخت، پس از آن به مدرسه نمایش سیلیویا یانگ راه یافت اما تحصیل در آن را نیمه کاره رها کرد زیرا اولیای مدرسه به دلیل پیرسینگ (آویزه) بینی ش و بی علاقگی برای انجام تکالیف مدرسه وی را تحت فشار گذاردند.

پس از حضور در یک شوی تلویزیونی در بی بی سی به مدرسه معتبر هنرهای نمایشی لندن راه یافت و سرانجام دوران دبیرستان را در آنجا به پایان رساند.

اولین تلاش وی برای کار در دنیای رسانه اشتغال به روزنامه نگاری برای WENN بود ولی به زودی این کار را رها کرد و به یک گروه جاز پیوست و دوست پسر سابق ش نمونه ای از کار او را برای کمپانی A&R  فرستاد که به صورت یک ترانه توسط کمپانی EMI  عرضه شد.

موفقیت این ترانه راه او را برای عرضه اولین آلبومش Frank (که نام سگش بود) در سال 2003 هموار کرد، این آلبوم موفقیت بسیاری برای واینهاس کسب کرد و علاوه بر نامزدی چند جایزه مهم موسیقیایی در سال 2006 در کتاب رابرت دیمری با عنوان 1001 آلبوم موسیقی که باید پیش از مرگ بشنوید در بین این آلبوم ها قرار گرفت.

با وجود نقدهای مثبت فراوان، آلبوم فرانک تنها تا جایگاه سیزدهم جدول آلبوم های پرفروش بریتانیا بالا آمد اما بیش از تا دو سال بعد بیش از ششصد هزار نسخه از آن به فروش رفت.

پس از اولین آلبوم واینهاس بارها نظرهای متفاوتی در باره آن اظهار کرد ولی بیش از یک سال و نیم ترانه دیگری ننوشت تا در سال 2006 دومین آلبوم خود که برخی از ترانه هایش قبلا عرضه شده بودند را با عنوان : بازگشت به سیاهی( (Back to Black ارائه کرد.

این زمانی بود که امی واینهاوس سبک آرایش سیاه با موهایی که به مدل کندوی عسل یا B-52 معروف شده بود را برای خود برگزیده بود و از سوی دیگر درگیر اعتیاد شده بود.

ترانه Rehab که پیش تر در آمریکا عرضه شده بود تا رده نهم جدول ترانه های پرفروش هفته بالا رفت و مجله تایم آن را به عنوان یکی از ده ترانه برتر سال 2007 انتخاب کرد.

آلبوم به زودی پرفروش ترین آلبوم بریتانیا شد و برای کسانی که در آن زمان در لندن زندگی می کردند بدیهی بود که روزانه هر یک ساعت یک بار حداقل یک ترانه از واینهاس در رادیو بشنوند.

منتقدان نقدهای ستایش آمیز بسیاری در باره این آلبوم نوشتند و بسیاری از واینهاوس به عنوان پدیده تازه دنیای موسیقی نام بردند.

سبک واینهاوس در این آلبوم تلفیق موفقی از جاز، سل و ریتم اند بلوز است که با صدای گیرا و تاثیرگذارش برخی اوقات یادآور دوران طلایی موسیقی جاز در دهه پنجاه و خوانندگان بزرگ آن دوران است.

اوج موفقیت وی در دهم فوریه سال جاری در درو کردن پنچ جایزه اصلی موسیقی در مراسم گرمی بهترین های سال 2007 بود که جوایز بهترین آلبوم، بهترین ترانه سال، بهترین خواننده نوظهور، بهترین خواننده زن و بهترین تک ترانه را از آن خود ساخت.

وی درحالی این جوایز را دریافت کرد که از ورود به آمریکا به دلیل اعتیاد و سوء پیشینه بازداشته شده بود. پس از دریافت پنج جایزه گرمی آلبوم وی در آمریکا تا رده دوم پرفروش ترین آلبوم ها بالا رفت.

از این آلبوم تا کنون نزدیک به پنج میلیون نسخه فروش رفته است و هنوز از تقاضا برای خرید آن چندان کاسته نشده است. با فروش نزدیک به دو و نیم میلیون نسخه از آلبوم بازگشت به سیاه در بریتانیا، این آلبوم برای نخستین بار در میان ده آلبوم پرفروش قرن بیست و یکم بریتانیا جای گرفت.

ماه گذشته پس از همکاری با پرینس و جرج مایکل، وی ابراز علاقه کرد تا با دامین مارلی، پسر خواننده اسطوره ای رگی باب مارلی ترانه مشترکی بخواند و اعلام کرد که در حال کار برای عرضه آلبوم جدید خود است.

در سی م مه، امی واینهاس سرانجام خود را به کنسرت جشنواره موسیقی لیسبون رساند اما صدای خشک و خش دار او طرفدارانش را متحیر ساخت، پس از این کنسرت بود که وی ناچار شد بار دیگر به کلینک توانبخشی برود اما مصرف هروئین در این کلینک توسط او جنجال بسیاری در رسانه های بریتانیا برانگیخت و سرانجام با اعلام پدرش مبنی بر ابتلای او به بیماری پیشرفته و خطرناک ریه در اثر مصرف بیش از حد مواد مخدر و دخانیات، امی واینهاس در صدر اخبار رسانه های بریتانیا قرار گرفت.

اما امی واینهاس اعلام کرد که به هر ترتیبی شده خود را به کنسرتی که برای نودمین سالگرد تولد نلسون ماندلا در هاید پارک برگزار می شود می رساند، هفته پیش او سرانجام به این وعده عمل کرد در حالی که چند روز بعد در کنسرت دیگری در مادرید آشکارا رنجور و رنگ پریده به نظر می رسید.

در ماههای اخیر بسیاری از رسانه ها نوشته اند که وی مبتلا به افسردگی عمیق، بی اشتهایی روانی و خودآزاردهی است. گفته می شود که وی معتاد به الکل، هروئین، اکتاسی، کوکائین و کتامین است و تاکنون حداقل دو بار به این دلیل بستری شده است.

برخی از رسانه های بریتانیایی نیز خبر از حداقل دو تلاش برای خودکشی داده اند که این اخبار هیچ گاه تایید نشده است، دامنه مشکلات روانی امی واینهاس تا آنجا پیش رفت که پدرشوهرش از طرفدارانش خواست تا وی را تا زمانی که اعتیاد را ترک نکرده و از کلینک توانبخشی مرخص نشده، تحریم کنند.

دو هفته پیش درحالی که پزشکان به وی هشدار دادند که در صورت مصرف سیگار و کوکائین نه تنها صدایش را از دست خواهد داد بلکه با خطر مرگ روبرو خواهد شد، رسانه های عکس های تازه ای از وی در حالی که سیگار بر لب داشت منتشر کردند.

از آن زمان تاکنون گفته می شود وی تحت نظر کلینک ترک اعتیاد لندن قرار دارد اما اخباری از مصرف هروئین توسط وی در این کلینک به بیرون درز کرده است که سبب نگرانی اطرافیان و کمپانی عرضه کننده محصولات وی شده است.

با این حال نظرسنجی ها حاکی ست که این اخبار نه تنها از محبوبیت وی در زادگاهش نکاسته بلکه بر میزان فروش آلبوم اخیرش نیز افزوده است. در نظرسنجی اخیر شبکه اسکای ، امی واینهاوس دومین شمایل زنانه زیر 25 سال بریتانیایی ها معرفی شد.

ترانه های او، اما ترکیبی است که شاید بیش از همه جایش در این سالها خالی بود، ترکیب خلاقانه ای از سالهای طلایی جاز با موسیقی مدرن که نه تنها گوشنواز است بلکه عمیق، احساسی و خوش ترکیب هم هست.

امی واینهاس می گوید شعرهای ترانه هایش بازتابی از زندگی روزمره خود او هستند و شاید بخش مهمی از موفقیت ترانه هایش به شعرهای ساده ولی خوب غنا یافته با تصویرسازیهای درخشانش بازمی گردد.

ویدئو کلیپ بازگشت به سیاهی را ببنید

امی واینهاس اکنون بخشی از دنیای موسیقی و رسانه ای ماست که بسیاری از ما را به گذشته پیوند می زند، همین نوستالژی موسیقیایی ست که ترانه های او را تا این حد تاثیرگذار می کنند با صدای کم نظیری که تن مشخصی از شور و شر جوانی با غنای موسیقی سل را دارد.